Het stalinisme in Bulgarije begon in 1946, in dat jaar grepen de leden van de Bulgaarse Communistische Partij de macht. De partij was in 1919 opgericht ten tijden van de grote revoluties in Europa. De communisten waren de grootste tegenstanders van de Bulgaarse monarchie en werden zwaar vervolgd. Georgi Dimitrov Mikhaylov was één van de eerste leiders van de partij. Dimitrov werd tijdens de eerste wereld oorlog gevangen gezet omdat hij zich tegen de oorlog der imperialisten keerde. Hij en zijn marxistische vrienden waren niet gewenst in het Tsarendom Bulgarije.
In 1923 leidde Dimitrov een opstand tegen het rechtse bewind in Bulgarije. Hij en de leiding van de Bulgaarse Communistische Partij moesten vluchten naar Joegoslavië en werden ter dood veroordeeld door de Bulgaarse regering. Tussen 1923 en 1929 leefde hij in de Sovjet Unie, totdat hij ging werken voor de Communistische Internationale in Berlijn. Daar werd hij in 1933 gearresteerd op verdenking van betrokkenheid bij de Reichstag brand. Dimitrov hield zich sterk tijdens de rechtszaak, ondanks valse beschuldigen van de Duitsers tegen hem. Hij werd vrij gesproken en ging terug naar Moskou.
Daar werd hij een trouwe volgeling van Joseph Stalin. Hij steunde de stalinistische zuiveringen en kreeg daardoor een goede band met de sovjet dictator. Dimitrov was een voorstander van de Volksfront theorie. Een stalinistische theorie die zegt dat de communisten en sociaal democraten, een coalitie moeten maken met de burgerij tegen het fascisme. In Spanje werd die theorie voor het eerst in de praktijk ingevoerd. De Spaanse communisten steunde de burgerij en maakte jacht op tegenstanders van de Spaanse Republiek. Vooral anarchisten en antistalinistische communisten werden het slachtoffer van de stalinistische milities.
De tweede wereld oorlog begon voor de Sovjet Unie in 1941. De tsaar van Bulgarije, Boris de derde was sympathisch voor de nazi’s, maar een oorlog met de Sovjet Unie wou hij niet aan gaan. In de zomer van 1943 stierf Boris de derde. Het land raakte verwikkeld in een conflict tussen fascisten en antifascisten. De antifascistische beweging in Bulgarije was het Vaderland Front. Een coalitie van stalinisten en burgerlijke oppositie groepen.
In 1944 greep het Vaderland Front de macht en keerde Bulgarije zich tegen Nazi Duitsland. Georgi Dimitrov Mikhaylov ging terug naar Bulgarije en leidde de Bulgaarse Arbeiders Partij ( de communistische partij onder een andere naam ). In 1946 werd de Volksrepubliek Bulgarije uitgeroepen. De enigste niet-stalinistische partij in Bulgarije werd de Bulgaarse Agrarische Volks Unie. Deze partij was lid van het Vaderland Front. Maar doordat de stalinisten al sinds 1944 het Vaderland Front beheerste had deze partij geen werkelijke politieke macht.
De Bulgaarse Arbeiders Partij besloot om te gaan fuseren met de sociaal democratische partij. Dit werd gedaan op bevel van Stalin, die wou dat alle linkse partijen zich verenigde. De nieuwe partij kreeg weer de naam; Bulgaarse Communistische Partij. Tegenstanders van de fusie werden monddood gemaakt en opgepakt.
Dimitrov wou een Balkan Federatie oprichten. Samen met de Joegoslavische leider Tito, maakte hij plannen om ook de Macedonische taal in te voeren in Bulgarije. Bulgaarse nationalisten waren woedend en zette hem neer als verrader. Zijn plannen voor een verenigde Balkan gingen nooit door. Tito vond dat Bulgarije zich moest onderwerpen aan zijn gezag in Belgrado, ook waren er nog genoeg meningsverschillen over taal en bevoegdheden.
Toen Tito een conflict met Stalin kreeg, koos Dimitrov de kant van de Sovjet Unie en zette Tito neer als een verrader. Zo kon Dimitrov voorkomen dat hij afgebeeld kon worden als een Joegoslavische titoïst. In 1949 stierf hij tijdens een bezoek aan Moskou. Er wordt vermoed dat hij vergiftigd was met radioactieve straling. Zijn lichaam werd gebalsemd en tentoongesteld in de Bulgaarse hoofdstad Sofia, waar het tot 1990 zou blijven.
Vasil Petrov Kolarov werd de nieuwe stalinistische leider. Maar hij stierf een paar maanden na zijn inwijding. Kolarov werd opgevolgd door een andere trouwe Stalinist genaamd; Valko Velev Chervenkov. Deze leider begon met de industrialisatie van Bulgarije. Ook werd de economie op brute wijze gecollectiviseerd. Onder zijn leiding werd het onderwijs gratis, ook de gezondheidszorg werd voor iedereen toegankelijk. Dankzij de collectivisatie steeg de productie en kon Bulgarije zich ontwikkelen.
De dood van Stalin maakte een einde aan de carrière van Chervenkov. In 1956 moest hij het veld ruimen, nadat de reformistische stalinisten in Moskou de macht overnamen. Sovjet premier Nikita Sergeyevich Khrushchev had felle kritiek op het misdadige karakter van Joseph Stalin en zorgde voor een shockgolf door de gehele stalinistische wereld. Overal werden klassieke stalinisten afgezet door reformistische stalinisten. In Hongarije kwam het zelfs tot een opstand tegen het stalinisme.
Ook in Bulgarije werd het reformistische stalinisme ingevoerd. Todor Khristov Zhivkov werd de nieuwe leider van het land. Hij was al in 1954 gekozen tot partijleider van de Bulgaarse Communistische Partij. Zhivkov ontwikkelde zich tot een echte Bulgaarse nationalist. Voor hem was het nationale karakter van Bulgarije erg belangrijk. Hij verwijderde Stalin uit het Bulgaarse straatbeeld. Alleen Marx, Lenin en Dimitrov waren nu nog te zien op posters en propaganda teksten.
In de jaren zestig groeide een nieuwe elite in Bulgarije. Deze elite was de partijbureaucratie van de Bulgaarse Communistische Partij. Zhivkov gaf zijn eigen familie zeer goede banen binnen de overheid. Zijn dochter Lyudmila Todorova Zhivkova werd lid van het politbureau van de communistische partij en zijn zoon Vladimir Zhivkov werd leider van de staatstelevisie en lid van het Bulgaars Olympisch Comité. Ook oude verzetsstrijders kregen goede posten en werden deel van de nieuwe Bulgaarse elite.
Het proletariaat ( werkende klasse ) moest echter doen wat stalinistische elite wou. Iedereen die zich tegen Zhivkov keerde werd hard aangepakt. Tegenstanders werden in de gaten gehouden door de geheime dienst. Deze geheime dienst zorgde er wel voor dat elke kritiek op de stalinistische overheid monddood gemaakt werd. Bulgaren die in het buitenland woonde, waren ook niet veilig. De geheime dienst liet in 1978, Georgi Ivanov Markov vermoorden. Deze Bulgaar had zich tegen het regime gekeerd en was naar Londen gevlucht. Daar werd hij vermoord, vermoedelijk door leden van de Bulgaarse geheime dienst.
Bulgarije had een zeer nauwe band met de Sovjet Unie. Vooral nieuwe technologie kon Bulgarije vaak als eerste oost blok land krijgen. Vliegtuigen zoals de Tu-134 en Tu-154 werden vaak als eerste aan Bulgarije geleverd. De nationale luchtvaartmaatschappij Balkan Bulgarian Airlines was één van de grootste van het oost blok.
Zhivkov was niet een harde Stalinist op economisch terrein. In de jaren 60 wou hij een gedeeltelijke markt economie invoeren. Maar nadat de Sovjet Unie de opstand in Tsjecho-Slowakije neersloeg, draaide hij weer bij en bleef de economie van Bulgarije in de handen van de staat.
In 1984 begon Bulgarije aan nationalistische politieke acties. Bulgaren van Turkse afkomst moesten hun Turkse naam veranderen in een Bulgaarse naam. Meer dan 310.000 ethische Turken verlieten tussen 1984 en 1989 Bulgarije. Overal werden ethische minderheden gedwongen om Bulgaars te worden.
Religie in Bulgarije was niet verboden. Maar de Katholieke Kerk mocht geen priesters sturen of invloed hebben op de christelijke Bulgaren. Ook moslims hadden te lijden onder het atheïstische regime van de stalinisten. De Volksrepubliek Bulgarije verklaarde dat er geen god bestond en dat alle religies fout en slecht waren.
Toen Mikhail Sergeyevich Gorbachev in 1985 sovjet leider werd, was Todor Khristov Zhivkov de oudste stalinistische leider. Sinds 1956 had hij de macht over Bulgarije en nog steeds stond hij aan het roer van de Bulgaarse Communistische Partij. Gorbachev’s hervormingen maakte indruk op Zhivkov, toch besloot hij om nog niet mee te gaan. Maar rond 1988 kon hij er niet meer omheen. De Bulgaarse Communistische Partij besloot om een eigen versie van Gorbachev’s hervormingen in te voeren. Kleine bedrijven mochten weer privé bestuurd worden. Ook kregen de werknemers meer invloed op de economie.
Toch kon dat het stalinisme niet meer redden. Op 10 november 1989, terwijl de Berlijnse muur viel, werd Todor Khristov Zhivkov door de Bulgaarse Communistische Partij ontslagen uit zijn functie. De partij gaf toe aan de eisen die het volk stelde. Vrije verkiezingen werden uitgeschreven en daarmee kwam een einde aan het stalinisme in Bulgarije. De stalinisten lieten het marxisme leninisme ( stalinisme ) als ideologie vallen en adopteerde de sociaal democratie als nieuwe ideologie. De communistische partij hernoemde zich in de Bulgaarse Socialistische Partij. Echter socialistisch was die partij helemaal niet. Ze accepteerde de westerse leugen dat het socialisme mislukt was en dat alleen het kapitalisme goed was.
De eerste democratische verkiezingen werden in 1990 gehouden. De socialistische partij won 47 procent van de stemmen. Het parlement van de Volksrepubliek Bulgarije besloot om een nieuwe grondwet te schrijven en nieuwe verkiezingen te houden in 1991. De Volksrepubliek Bulgarije kreeg de naam Republiek Bulgarije. In 1991 werden de eerste verkiezingen in het nieuwe Bulgarije gehouden. De rechtse; Unie van Democratische Krachten won de verkiezingen. Philip Dimitrov Dimitrov werd de eerste premier van het land. Hij begon met de privatisering van de economie.
Deze privatiseringspolitiek werd een ramp. Philip Dimitrov Dimitrov gaf land aan oude mensen, die voor 1946 ooit land in bezit hadden. Deze oude mensen hadden geen idee hoe ze hun land moesten bewerken. De economie stortte als een banksteen in elkaar. De armoede steeg en de corruptie ook. Een nieuwe sociale klasse ontstond tijdens de wilde jaren 90. De klasse der kapitalisten, de klasse die de stalinisten in 1946 uitgeroeid hadden was weer helemaal terug.
De Bulgaarse Socialistische Partij probeerde een modern sociaal democratisch imago op te bouwen. De media van het nieuwe Bulgarije was echter fel anticommunistisch en gaf de ‘’socialisten’’ de schuld van alle ellende in het land. De Bulgaarse Socialistische Partij zou nog te ‘’communistisch’’ zijn. In hun wanhoop besloten ze om nog meer steun te geven aan kapitalistische hervormingen. Tijdens de verkiezingen in 2001, was de socialistische partij onderdeel van een centrumlinkse coalitie, die slechts 48 van de 240 zetels won.
Koning Simeon II van Bulgarije leefde jaren in ballingschap. In 1990 keerde hij terug naar Bulgarije om deel te nemen aan de democratische hervormingen. De koning deed mee met de verkiezingen in 2001 en won die. Zo werd Simeon van Saxe-Coburg en Gotha, de eerste Bulgaarse president die lid was van het voormalige tsaristische koningshuis.
Toch veranderde niet veel. Bulgarije blijft een corrupt land waar extreem rechts in de laatste 20 jaar enorm gegroeid is. In 2005 werd de nationalistische; Nationale Aanvalsunie (Национален съюз Атака ) gesticht. Deze extreem rechtse, anti-Turkse partij won 24 zetels bij de laatste verkiezingen in 2009. De Bulgaarse nationalisten winnen steun, omdat veel Bulgaren zich in de steek gelaten voelen. De politiek steunt vaak alleen zich zelf en het neoliberalisme. Buitenlandse bedrijven roven grondstoffen weg, terwijl veel Bulgaren zeer weinig verdienen.
In 2007 werd de Republiek Bulgarije lid van de Europese Unie. Toch gaf dat weinig voordeel voor de arbeiders van het land. Buitenlandse kapitalisten blijven de economie domineren. De kloof tussen rijk en arm is de laatste 20 jaar enorm gegroeid. Dit is niet de schuld van de stalinisten, nee! De schuld ligt bij de rechtse democraten die sinds 1991, de economie privatiseerde. Extreem rechts speelt daarop in en geeft vooral de buitenlanders de schuld.
Was de Volksrepubliek Bulgarije nu een betere staat dan de huidige Republiek Bulgarije? De stalinisten zeggen van wel, maar de kapitalisten zeggen van niet. Politieke vrijheden bestonden niet in het Bulgarije van de stalinisten. Maar in het democratische Bulgarije van vandaag, is die vrijheid ook niet veel waard. Corruptie en kapitalisme houden het land arm en dom.
Het probleem is het anticommunistische milieu dat gekweekt wordt. Iedereen die niet voor de kapitalistische economie is, wordt al snel neergezet als een ‘’smerige’’ communist. Jongeren worden opgevoed met anticommunistische idealen. ‘’Want het Bulgarije voor 1990 was slecht en het huidige Bulgarije is goed’’. Zo lang er geen democratisch socialistisch alternatief bestaat op de rechtse politieke partijen en het neoliberalisme, zal Bulgarije een arm en corrupt land blijven!
Het Buzludzha monument, gebouwd door de
Bulgaarse Communistische Partij in 1981!
