De DDR, was het kroonjuweel van het
stalinistische systeem. In 1949 gaf Josef Stalin opdracht tot de oprichting van
een stalinistische republiek in de sovjet bezettingszone in Oost Duitsland.
Stalin wou dat er een tegenpool kwam tegen de Bondsrepubliek Duitsland die door de geallieerden was gesticht.
West Duitsland werd een parlementaire democratie, maar de Verenigde Staten hield enorm veel macht over bepaalde zaken. In het oosten van Duitsland werd de DDR een totalitaire staat, bestuurd door de stalinisten van de SED. Die partij werd in 1945 gesticht. Stalin wou dat de Oost Duitse SPD ging fuseren met de KPD. Sommige sociaal democraten en communisten waren fel tegen die fusie, maar Stalin’s wil was wet en Wilhelm Piek ( KPD ) en Otto Grotewohl ( SPD ) lieten de twee partijen fuseren. In West Duitsland kwam geen fusie tussen de KPD en de SPD, daar bleven de twee partijen felle tegenstanders van elkaar.
In het begin was de SED nog geen
marxistisch leninistische partij. De partij werd gesticht alleen op
marxistische idealen, de leninistische partijstructuur werd niet toegepast. Maar
de stalinisten domineerde de nieuwe partij al vanaf het begin. In 1949 scoorde
ze een grote overwinning en de partij nam een marxistisch leninistisch
partijprogramma aan. Meer dan 150.000 leden werden uit de SED gezet, waaronder
heel wat sociaal democraten. Toen de
Duitse Democratische Republiek ( DDR ) in 1949 gesticht werd, waren alle echte
oppositie partijen geneutraliseerd. Ze mochten blijven bestaan, maar wel als
deel van het Nationaal Front van het
Democratische Duitsland, een front gedomineerd door de SED.
De koude oorlog tussen de BRD en de
DDR begon in 1950 tijdens de Koreaanse
oorlog. De BRD steunde het kapitalistische regime in Zuid Korea en de DDR
steunde het stalinistische regime in Noord Korea. In 1953 na de dood van
Stalin, kwamen de Oost Duitsers in opstand tegen het stalinistische regime van
Walter Ulbricht. Deze opstand werd al snel door de westerse media verheerlijkt
als een anticommunistische opstand.
Walter Ulbricht was een keiharde
stalinist. In de jaren 30 werd hij een leidend figuur binnen de Communistische
Partij van Duitsland. Na de opkomst van het nazisme in 1933 vluchtte hij samen
met andere partijleiders naar Moskou. Hij overleefde de stalinistische
zuiveringen van 1934-1936 omdat hij zich helemaal pro Stalin opstelde. Hij
kreeg daardoor het vertrouwen van de grote dictator en mocht een speciaal
antifascistisch comité oprichten.
Dat comité werd het NKFD genoemd het National Komitee Freies Deutschland. Ook soldaten van de Duitse Wehrmacht werden lid, nadat ze
door het sovjet leger gevangen genomen waren. Na 1945 werd Walter Ulbricht een
hoge functionaris binnen de SED en in 1950 werd hij generaal secretaris van de
partij. Ulbricht voerde een klassieke stalinistische koers, hij verheerlijkte
Stalin, liet zelfs een stad in zijn naam bouwen. In 1953 kwamen de Oost Duitse
arbeiders in opstand tegen het stalinisme. Ulbricht raakte in paniek en
verklaarde dat deze opstand het einde zou betekenen voor de DDR. Maar de Sovjet
Unie kwam hem te hulp en sovjet T-34’s maakte hard handig een einde aan de
arbeidersopstand.
Ondanks veel propaganda bleven de
Oost Duitsers vluchten naar West Duitsland. In 1961 waren 1,65 miljoen van hun gevlucht
naar het westen. De anticommunistische media verheerlijkte die vlucht. Ze
brulde dat deze burgers gevlucht waren voor de slechtheid van het communisme.
In Oost Duitsland propagandeerde de stalinistische media, dat de gevluchte
burgers carrièristen waren, machthongerige individualisten en klassenverraders.
Beidde propagandadiensten hadden het mis. De Oost Duitsers vluchtte niet omdat
ze anticommunistisch waren, maar omdat ze vrij wouden zijn. Zij begrepen dat de
DDR niet het socialistische paradijs was en ze namen hun kansen in het relatief
vrije westen.
Ja relatief, want echt vrij was de
BRD ook niet. De VS zorgde er wel voor dat de regering van de BRD veel
anticommunistische propaganda maakte. Ex nazi’s mochten gewoon bij de overheid
blijven werken en veel SS soldaten werden nooit zo hard vervolgd als in de DDR.
Ook zorgde de economische steun die de BRD kreeg van de VS voor een snelle
herstelling van de West Duitse economie ( Wirtschaftswunder ). In 1956 was het West
Duitse anticommunisme op een hoogte punt. Hun anticommunisme was zo groot dat
de West Duitse regering besloot om de KPD in het westen te verbieden. Iedereen
die zich pro marxistisch opstelde werd neergezet door de regering en de media, als
een spion van de Sovjet Unie en de DDR.
Oost Duitsland liep ondertussen leeg.
Haar economie bleef zwak, omdat de Sovjet Unie enorm veel grondstoffen eiste.
In 1961 besloot de SED om een “antifascistische” muur te bouwen. Die muur moest
de DDR beschermen tegen West Duitse neonazi’s en hun aanhang. Dat was het
propaganda verhaal van de muur. In werkelijkheid werd de muur gebouwd om de Oost
Duitsers te verhinderen om naar West Duitsland te vluchten.
Na de dood van Wilhelm Piek in 1960
werd Walter Ulbricht de machtigste man binnen de DDR. In 1963 lanceerde hij het
Nieuwe Economische Systeem. Dit systeem moest er voor zorgen dat de
planeconomie van de DDR meer efficiënt werd. Ondanks de enorme bureaucratie en
het totalitaire systeem, lukte het Walter Ulbricht om de economie meer
efficiënter te maken. Maar de hardcore stalinisten waren daar niet blij. De
elite van de SED onder de leiding van Erich Honecker vonden dat de partij, niet
de gewone arbeiders de economie moest besturen.
Honecker volgde daarbij de Brezhnev
doctrine. Lenoid Brezhnev was sinds 1964 leider van de Communistische Partij
der Sovjet Unie, nadat Nikita Khrushchev afgezet was als sovjet leider.
Brezhnev was een neostalinist en helemaal geen voorstander van Khrushchev’s
hervormingen. Na de Cuba crisis werd Nikita Khrushchev afgezet als sovjet
leider en nam Brezhnev de macht over.
In de DDR kregen de neostalinisten
onder Erich Honecker de steun van de SED elite. Die vonden dat de politiek van
Walter Ulbricht te veel afweek van het “marxisme leninisme”. Het klinkt gek,
maar Ulbricht was juist bezig om economische macht aan specialisten uit het
volk te geven. Hiermee brak hij de klassieke stalinistische wet van: “Alle macht aan de partij”.
Hierdoor viel het doek voor Ulbricht.
In 1971 moest hij gedwongen afstand doen als leider van de DDR. Hij behield wel
zijn titel als voorzitter van de staatsraad en kreeg zelfs de titel: voorzitter
van de SED, een ceremoniële positie. In 1973 overleed hij tijdens het wereld
congres van de Wereld Federatie van de Democratische Jeugd. Met de dood van
Ulbricht kreeg Honecker de macht die hij wou. Onder zijn regime versterkte de
partij haar greep op de arbeiders. Vooral de Stasi ( Geheime Dienst van de DDR
) had overal haar spionnen. 1 op de 50 burgers was een spion voor de Stasi, de
DDR had de beste inlichtingendienst van alle landen in de wereld. Zelfs de KGB
en de CIA waren nog lang niet zo effectief als de Stasi.
Het leven in de DDR was onder Erich
Honecker niet veel beter dan onder Walter Ulbricht. Ondanks de matige
hervormingen bleef de bureaucratische planeconomie ineffectief. Dat kwam niet
doordat het systeem van plannen slecht was, dat kwam omdat de arbeiders van de
DDR geen insprak hadden in het economische leven. De staat was eigendom van de
SED elite en het was die elite die alle beslissingen wou nemen. Maar een kleine
elite is niet in staat om een hele economie te runnen. Een planeconomie vereist
democratische participatie van de arbeidersklasse, anders mislukt het volledig.
Helaas hebben de leiders van de SED dat nooit begrepen. Ze begrepen niet dat
socialisme zonder democratie ondenkbaar was.
Voor de arbeidersklasse
werd het leven er niet beter op. Ze leefde in enorme krappe flatgebouwen en
moesten vaak 10 jaar wachten voordat ze een huis konden kopen. Dat zelfde gold
voor de auto-industrie. De DDR produceerde sinds 1957 de Trabant, een zeer
simpele auto gemaakt van duroplast, een kunststof gebakken van katoenvezels
gedrenkt in phenolhars. De Trabant
werd de enigste auto die de DDR arbeiders konden kopen. Hoewel de DDR ook
andere auto’s maakte, werd de Trabant het meest geproduceerd. Vaak moest men
wel drie jaar wachten voordat een Trabant beschikbaar was ( Dit gelde
natuurlijk niet voor de partij elite van de SED ). Meer dan 3 miljoen Trabants
werden tussen 1957 en 1991 gemaakt.
Ondanks de enorme
propaganda van het Honecker regime snakte veel DDR burgers naar de vrijheid.
Oost Berlijners konden stiekem via de West Duitse TV zien hoe welvarend West
Duitsland geworden was. Hoewel het SED regime het TV kijken naar West Duitse
kanalen verboden had, hield bijna niemand zich er aan.
Ondertussen ging de Stasi
onder Erich Mielke steeds efficiënter werken. In 1953 was deze keiharde
stalinist leider geworden van het Ministerie voor Staatsveiligheid, dit
ministerie kreeg al snel de beroemde naam: Stasi. Mielke was een overtuigde
stalinist die de propaganda van de SED geloofde en keihard ondersteunde. Hij
zag in elke tegenstander van de partij, een contrarevolutionair die het
“socialisme” wou verwoesten. De Stasi gebruikte wrede methodes om haar
slachtoffers tot bekentenis te dwingen. Psychologische martelingen werden vaak
toegepast. Het slachtoffer kon dagen, zelfs maanden gemarteld worden totdat
hij/ zij toe gaf aan de Stasi. 1 op de 50 DDR burgers werkte voor Erich Mielke’s
geheime dienst, zo machtig was de organisatie!
De elite van de SED had
het beste leven in de Duitse Democratische Republiek. Zij hadden de beste
huizen, konden vaak op vakantie gaan en hadden toegang tot luxe artikelen ( Vaak
uit het westen geïmporteerd ). De gewone arbeiders waren niet dom en wisten
dondersgoed dat hun socialistisch paradijs een leugen was. Maar ze waren bang,
bang voor de Stasi, bang om verraden te worden. Niemand vertrouwende elkaar in
de DDR. Je buurman, je familie, ja zelfs je vrouw of man kon stiekem informatie
doorgeven aan de Stasi.
Met de komst van Gorbatsjov in 1985 leek verandering in
de lucht te hangen. Maar de SED onder Erich Honecker bleef keihard het
stalinistische ideaal trouw. Toen de DDR in 1989 haar 40 jarig bestaan vierde,
leek alles nog in orde voor de partij elite. Hun DDR had 40 jaar overleeft en een
illusie in leven gehouden, maar nu zou iets gebeuren waar Erich Honecker en
Walter Ulbricht nooit van zouden durven dromen.
Vier maanden na de
viering van het 40 jarig bestaan van de Duitse Democratische Republiek begon
het einde voor de SED. Al in 1988 bij de herdenking van Rosa Luxemburg wezen
veel arbeiders op het feit dat Luxemburg een felle tegenstander geweest zou
zijn van de stalinistische dictatuur. De SED voelde toen al dat de onvrede
groter werd. In de zomer van 1989 ontstonden grote demonstraties tegen het
regime. Die werden groter en groter, de SED raakte in paniek.
Om de situatie te redden
besloot men Erich Honecker met pensioen te laten gaan. De hervormer Egon Krenz
nam de macht over het Politiek Bureau der SED over. Maar zelfs het vervang van
Honecker kon de roep om vrijheid niet in de weg staan. Op 9 november 1989
maakte het regime bekend dat een nieuwe reiswet van kracht was. Maar er werd niet
gezegd wanneer die wet inging. De DDR burgers trokken die avond massaal naar de
grens en het lukte hun om de grenswachters te overtuigen om de DDR grens met de
BRD te openen. Daarmee was het einde van de Berlijnse muur bezegelt. Duizend
Trabants reden naar het westen. Jongeren klommen op de gehate Berlijnse muur en
riepen “Vrijheid” “Vrijheid” en families die elkaar jaren niet gezien hadden,
konden eindelijk elkaar weer zien.
De Socialistische
Eenheidspartij van Duitsland viel toen helemaal uit elkaar. Tussen november en
december zegden 600.000 partijleden hun lidmaatschap op. Wat overbleef besloot
zich te hernoemen in de SED-PDS, PDS stond voor Partij van het Democratische
Socialisme. De oppositie partijen die jaren lang een spreekbuis waren voor het
SED regime kregen eindelijk hun vrijheid terug. De SPD en de CDU begonnen
meteen met het gelijkschakelen van het socialisme met het stalinisme. Vooral de
christen democraten verspreide de leugen dat het marxisme slecht en fout was en
dat de DDR burgers nu vooral het kapitalisme moesten omarmen.
In februari 1990
veranderde de SED-PDS haar naam in gewoon PDS. De Partij voor het Democratische
Socialisme nam volledig afstand van de marxistisch leninistische leer en
besloot een democratisch socialisme na te streven. Maar de naamswijziging van
SED naar PDS hielp niet veel. Bij de eerste democratische verkiezingen van
maart 1990 kreeg de PDS slechts 16,1 procent van de stemmen in de DDR.
Tegenwoordig is de PDS hernoemt in DIE LINKE en is meer een klassieke sociaal democratische
partij. Wat DIE LINKE tegenwoordig verstaat onder socialisme is echter nog
steeds niet duidelijk gemaakt.
Na de verkiezingen maakte
de christen democraten een coalitie met de sociaal democraten. Die coalitie
moest de DDR ontmantelen. De staatsbedrijven werden geprivatiseerd en alle DDR
symbolen verwijderd van overheidsgebouwen. In oktober 1990 hield de Duitse
Democratische Republiek op te bestaan en werd deel van de Bondsrepubliek
Duitsland. Iedereen dacht dat het kapitalisme vrijheid en democratie zou
brengen, maar dat was net zo´n illusie als de DDR zelf.
De eerste jaren na
vereniging waren niet bepaald goed voor de ex DDR burgers. De beloftes van
gelijkheid konden de christen democraten niet waar maken. Toen de
staatsbedrijven geprivatiseerd werden verloren heel veel arbeiders hun
beroepen. De BRD deed niets om al die arbeiders weer aan het werk te helpen. Ze
moesten het maar zelf doen en dat waren ze niet gewend.
Het werd allemaal nog
erger toen het neoliberalisme in de jaren 90 ingevoerd werd. Individualisme en
het kapitalisme werden door de media verheerlijkt en neergezet als superior aan
het collectivisme en het marxisme. De sociaal democraten lieten hun linkse
idealen in de jaren 90 voorgoed vallen en accepteerde de vrij markt ideologie.
Met hun verraad capituleerde politiek links en leek het groot kapitaal gewonnen
te hebben.
Was de DDR nu een
socialistische staat? Ja zeggen de burgerlijke partijen, want socialisme staat
gelijk aan een dictatuur. Ja, zeggen veel mensen: “Want de DDR was toch
socialistisch? dat zeiden ze zelf en dat zegt de media toch ook?” Dat klopt, sommige
oud stalinisten zoals Egon Krenz blijven tot de dag vandaag de Duitse
Democratische Republiek verdedigen. Het is begrijpelijk dat mensen anticommunistisch
worden bij het aanzien van een staat zoals de DDR. Wat ze echter niet weten en
ook nooit geleerd hebben is het keiharde feit dat de DDR een product was van de
stalinistische Sovjet Unie.
De Duitse Democratische
Republiek was een illusie, een staat die nooit dat was waarvoor ze zich hield.
Anticommunisten misbruiken dat feit, door te zeggen dat de DDR juist wel een
socialistische staat was en dat socialisme, marxisme en de gehele
communistische ideologie fout en slecht is. Ook linkse partijen zijn gaan geloven
in die leugen. Sommigen zeggen dat het marxisme niet werkt omdat het altijd zal
eindigen in een dictatuur. Als bewijs voor deze theorie wijzen ze dan weer naar
de Sovjet Unie en naar Lenin en Stalin. Ze denken dat Lenin en Stalin gelijk
van aard waren en dat Lenin begonnen is met de “communistische” dictatuur.
Maar zoals al gezegd, de
DDR was een product van het stalinisme. Het land was opgericht door Stalin net
als alle andere “Volksrepublieken” in Oost Europa. Of het stalinisme nu door de
Sovjet Unie of door locale stalinisten is opgedwongen maakt niet uit. Alle
zogenaamde “socialistische” staten die tussen 1945 en 1990 bestonden waren
producten van het stalinisme. Nooit hebben de arbeiders enige macht gehad. Het
waren altijd de partijbonzen van de communistische partijen, die alles
bepaalde.
Het kapitalisme heeft Oost
Duitsland weinig welvaart gebracht. Veel oude Oost Duitsers snakken naar de
tijd toen de DDR hun werk en zekerheid bood. De rechtse politici snappen dat
niet. Maar als je logisch nadenkt dan merk je dat de Oost Duitsers niet het
totalitaire systeem terug willen, ze wensen slechts de sociale zekerheid terug.
Dat was het enigste wat goed was aan de Duitse Democratische Republiek, ondanks
het feit dat er nooit socialisme heerste.
Staatsemblem van de
Duitse Democratische Republiek
