We praten hier over de Oost-Duitse opstand in het jaar 1953. De Duitse Democratische Republiek was net vier jaar eerder opgericht in de Sovjet zone in Oost Duitsland. Walter Ulbricht was partijleider van de Socialistische Eenheidspartij van Duitsland ( SED ). Deze stalinistische partij was in 1945 gesticht na een dwangfusie tussen de Communistische Partij van Duitsland en de Sociaaldemocratische Partij van Duitsland. Ulbricht was een klassieke stalinist en eiste totale gehoorzaamheid van de arbeidersklasse. In 1949 werd de DDR gesticht en nam de SED een klassiek stalinistisch partijprogramma aan. Ook begon de partij aan massieve zuiveringen. Meer dan 150.000 oude leden van de KPD en SPD werden geroyeerd, meestal waren dat leden die toch al tegen de fusie in 1945 geweest waren!
Vier jaar na de tweede wereld oorlog werd de Duitse Democratische Republiek gesticht. Haar eerste grondwet was nog niet stalinistisch ingericht. In het algemeen was de grondwet van de DDR, burgerlijk democratisch opgebouwd, met ministers en een president. Echter de SED zorgde er voor dat haar leden op alle belangrijke posten zaten. Al in 1950 mochten alleen politici gekozen worden die toebehoorde tot het Nationale Front. In dit front zaten alle politieke partijen die toegestaan waren in de DDR. In feite was de DDR een schijn-democratie en dat merkte de arbeiders heel snel!
Aangezien de DDR tot 1956 geen leger bezat, vertrouwende de SED op de Sovjet legers in de DDR en de Volkspolitie. Deze Volkspolitie was in 1946 opgericht en bestond in het begin uit oude Wehrmacht soldaten die zich bekeerd hadden tot het communisme ( stalinisme ). Anders dan in West-Duitsland had de politie in de DDR een paramilitair karakter. Hun agenten werden als soldaten opgeleid en hadden een militaire discipline!
De Sovjet-Unie vertrouwde echter geen agenten met een fascistisch verleden, ook West-Duitse communisten werden niet vertrouwt. Op bevel van de Sovjet autoriteiten begon de Volkspolitie met massieve royeringen. Alle agenten met een verleden in de Wehrmacht werden ontslagen. Ook agenten met West-Duitse familieleden kregen te horen dat ze onbetrouwbaar waren. Wat overbleef was een ideologisch betrouwbare kern van agenten die volledig loyaal waren aan het stalinisme!
Maar de arbeidersklasse moest niets hebben van de Volkspolitie. Velen zagen niet het verschil tussen de stalinistische staatspolitie en de fascistische staatspolitie uit het Derde Rijk. Er was natuurlijk wel wat verschil, maar de methodes waren bijna gelijk. Met brute hardheid arresteerde de Volkspolitie ''contrarevolutionairen'' meestal onschuldige arbeiders die slechts kritiek leverde op de DDR. De Sovjets hielden de Volkspolitie ook streng in de gaten. Overal waren Sovjet ''adviseurs'' die erop lette dat agenten trouw waren aan het stalinistische systeem!
In het jaar 1953 werd duidelijk dat de kapitalistische Bondsrepubliek Duitsland veel sneller aan het groeien was dan de Duitse Democratische Republiek. De leiders van de Socialistische Eenheidspartij van Duitsland vonden het een schande dat hun ''socialistische'' DDR niet kon concurreren met de kapitalistische BRD. De oorzaken voor de snelle BRD groei lag echter niet alleen in het kapitalisme!
Een belangrijke oorzaak voor de economische groei van West-Duitsland was het Marshall Plan. West-Duitsland kreeg bijna 1,4 miljard dollar tussen 1945 en 1953. Dat was enorm veel geld in die tijden net na de oorlog. De Sovjet-Unie eiste van haar ''bondgenoten'' dat ze het Marshall Plan weigerde. Joseph Stalin beweerde dat de Amerikanen met dit geld probeerde landen aan hun kant te krijgen. Helemaal ongelijkheid had hij niet, want de Amerikanen probeerde inderdaad een goede indruk te maken op de Europeanen.
De Sovjet-Unie gaf geen geld aan Oost-Duitsland. In plaats van geld te geven voor de wederopbouw van Oost-Europa werden deze landen gedwongen om de Sovjet-Unie weer op te bouwen. Veel Duitse fabrieken werden na de oorlog ontmanteld en naar de USSR gebracht. Wat nog over was aan industrie verloren veel oost blok landen aan de Sovjet-Unie. Dit was ook een oorzaak waarom het westen zich sneller kon herstellen dan het oosten!
Een andere oorzaak voor de snelle groei van West-Europa was de arbeidsproductiviteit. In Oost-Europa bleven de lonen laag, hierdoor hadden de Oost-Europeanen weinig geld om uit te geven. De consumenten industrie van de stalinistische landen werd verwaarloost. Dat komt omdat het stalinisme vooral waarde legt op zware industrie en nauwelijks aandacht schenkt aan consumenten. In het westen was dat anders. De kapitalisten merkte dat als arbeiders hogere lonen kregen ze ook meer geld hadden om dingen te kopen. In West-Duitsland bouwde men aan de sociale markt economie waardoor er een enorme welvaart groei ontstond. De stalinisten in de DDR waren vreselijk jaloers op dit feit. Maar door hun arrogantie en dogmatisme weigerde ze te accepteren dat hun ''socialisme'' ( stalinisme ) niet werkte!
Oost Duitse arbeiders waren niet dom. Ze wisten heel goed dat het beter was in het westen dan in de DDR. Velen hadden familieleden die vertelde over het ''Wirtschaftswunder'' en de welvaart in West-Duitsland. De Berlijnse Muur was nog niet gebouwd en reizen tussen de twee Duitslanden was nog te doen. Arbeiders kregen te horen dat lonen in het westen hoger waren en dat men vrije vakbonden mocht oprichten. In de DDR waren de vakbonden spreekbuizen voor de SED!
De dood van Joseph Stalin in maart 1953, versterkte bij vele het gevoel dat nu dingen moesten veranderen. Walter Ulbricht was niet geliefd bij de arbeiders, hij en zijn SED waren niet de stem van de arbeidersklasse. Het toppunt kwam in juni toen Ulbricht eiste dat de werkende klasse, langer moest gaan werken, meer belasting moest gaan betalen en 10% meer moest gaan produceren. Dit werd niet gepikt door de arbeiders. Na vier jaar onderdrukking, uitbuiting en stalinisme was de maat vol!
Het begon met stakingen in Oost-Berlijn, 300 bouwarbeiders legde op 16 juni het werk neer. De anticommunisten in West-Berlijn gebruikte deze staking om het volk van de DDR tegen de SED te keren. Echter ondanks hun anticommunistische hetze tegen het zogenaamde socialisme, waren de meeste arbeiders niet pro-kapitalistisch. Toch gebruikte de SED de anticommunistische oproepen tot staking, om de stakers neer te zetten als ''agenten van het imperialisme''. De propaganda werd echter niet meer gelooft. Al snel groeide de staking uit tot bijna 1 miljoen arbeiders in bijna 700 steden en dorpen in de gehele DDR.
Rond 9.00 in de ochtend van 17 juni vielen 25.000 demonstranten, het Huis van Ministers binnen. De 500 agenten van de Volkspolitie konden de massa niet tegenhouden. Maar de Sovjet-Unie behield de overmacht en kon met pantserwagens voorkomen, dat het Huis van Ministers volledig bezet werd door de demonstranten. De Sovjet soldaten werd verteld dat de demonstranten toebehoorde tot ''fascistische groepen'' uit het westen. 20.000 Sovjet soldaten werden ingezet om hardhandig op te treden. Ze werden gesteund door 8.000 agenten van de Volkspolitie!
Woedend over het harde optreden van de Sovjet soldaten en de DDR, trokken de demonstranten naar de Brandenburger Tor met Duitse vlaggen. Op de top van de poort wapperde de Sovjet rode vlag, die onder luid gejuich vervangen werd door de Duitse vlag. De demonstranten riepen ''Wij zijn het volk'' en ''Wij willen vrije verkiezingen'', maar van pro-kapitalistisch taalgebruik was geen spraken. De demonstranten gebruikte de vlag van hun eigen DDR want die was identiek aan de vlag van West-Duitsland. De stalinisten hadden in 1949, de burgerlijke Duitse vlag aangenomen. Eigenlijk had de SED de kleuren van het Duitse Keizerrijk willen gebruiken, maar uiteindelijk koos men toch voor de burgerlijke Duitse vlag ( zwart, rood, goud ). Pas in 1959 zou het DDR embleem op de vlag verschijnen.
Na bloedige confrontaties werden tussen 55 en 125 arbeiders gedood. Het is nooit helemaal duidelijk geworden hoeveel doden er vielen. De anticommunistische media brulde dat zeker 1000 mensen gedood waren, maar dat was een leugen. Het aantal doden ligt tussen de 55 en de 125. Bijna 2.000 demonstranten raakte gewond en de Volkspolitie arresteerde 5.000 mensen. Van die 5.000 zouden 1.200 veroordeeld worden tot minimaal vijf jaar dwangarbeid!
Het politbureau van de SED kwam pas op 20 juni weer bijeen. De stalinisten waren flink geschrokken van de arbeidersopstand. Walter Ulbricht besloot om meer nadruk te gaan leggen op de consumenten industrie en betere levensomstandigheden. Toch zouden nog zeker één miljoen mensen vluchten naar het westen. Daarom werd ook de Berlijnse Muur gebouwd.
Walter Ulbricht zou nooit de DDR zo welvarend maken als de BRD. Uiteindelijk werd hij in 1971 vervangen door de neo-stalinist; Erich Honecker. Twee jaar later zou de eerste DDR leider overlijden, hij werd 80 jaar oud. Voor revolutionair socialisten was Walter Ulbricht een typische stalinist. Een vijand van de arbeidersklasse en dat heeft hij bewezen. Zijn totalitair regime duldde geen kritiek. Hij zag zich zelf als een vurige aanhanger van het communisme, maar hij heeft Marx en Lenin nooit ( willen ) begrepen. Als stalinist was Ulbricht een dogmaticus en vreselijk arrogant!
De anticommunistische media beweert dat hij een echte ''communist'' was. Helaas geloven vele deze leugen. Vooral de huidige media zet de opstand van 17 juni 1953 neer als een opstand tegen het ''communisme''. In werkelijkheid was het een opstand tegen hogere belastingen en hogere werkdruk. De arbeiders van de DDR vormde zelfs arbeiders-raden, de basis voor elke socialistische maatschappij. Deze raden hadden de staatsbedrijven in bezit, nadat de arbeiders de macht overnamen. Een kleine 48 uur waren enkele staatsbedrijven echt in bezit van de werkende klasse. Na de opstand kwamen de staats-bureaucraten weer terug en hadden de arbeiders niets meer te zeggen!
Erich Honecker volgde trouw de conservatieve stalinistische koers die Moskou bepaalde. Er werd geen aandacht geschonken aan de opstand van 1953. Pas na de opening van de Berlijnse Muur in november 1989, begonnen herdenkingen voor de slachtoffers. In maart 1990 werden de laatste verkiezingen in de DDR gehouden. Het Nationale Front was opgeheven en de SED had haar naam veranderd in Partij van het Democratische Socialisme. Maar dat hielp haar niet echt want de PDS won slechts 16,1% van de stemmen. Winnares waren de partijen van het kapitalisme, die dankzij anticommunisme en 40 jaar stalinisme de DDR burgers verleidt hadden!
In het verenigde Duitsland merkte de Oost Duiters al snel wat kapitalisme was. Armoede en werkeloosheid groeide enorm snel. Winst en hebzucht waren de nieuwe meesters in Oost Duitsland. Veel jongeren besloten dan ook om hun kansen te zoeken in het westen van de BRD. De ex-DDR gebieden lopen steeds meer leeg. Wat overblijft aan jongeren zijn makkelijk vatbaar voor extreem rechtse denkbeelden. Het is ironisch dat juist neonazi's hun stemvee gevonden hebben in de voormalige DDR. Met de val van de ''Anti-Fascistische Beschermingsmuur'' ( Berlijnse Muur ) zijn inderdaad neonazi's Oost Duitsland ingetrokken!
Voor revolutionair socialisten is 17 juni een dag om stil te staan. Stil te staan bij al die dappere arbeiders die staakte. Hun dapperheid heeft getoond waar de arbeidersklasse toe in staat is. Ook elders in de wereld zouden opstanden ontstaan tegen het stalinisme. Hongarije 1956, Tsjecho-Slowakije 1968 en natuurlijk de opstanden in Polen 1981 en de revoluties in 1989. Helaas hebben de arbeiders niet het verschil kunnen zien tussen het stalinisme en het socialisme. Dat leidde ertoe dat rechtse groepen de revolutie kaapte. Neem de Poolse strijd tegen het stalinisme. In 1981 waren de leiders van de stakende arbeiders nog voor een democratisch socialisme. In 1989 echter waren ze bijgedraaid en steunde ze het neoliberalisme!
Daarom is het belangrijk om te weten wat de aard van de DDR was in 1953 en waarom de arbeiders in opstand kwamen. De kapitalistische media beweert dat socialisme en communisme niet werken. Ze wijzen dan op de DDR en de Sovjet-Unie. Echter dat is juist waarom de arbeiders in opstand kwamen. In een raden-democratie kunnen arbeiders hun vertegenwoordigers weg te stemmen. Anders dan in een parlementaire-democratie kan dat meteen en hoeven ze niet jaren te wachten op nieuwe verkiezingen. De DDR was echter niet gebouwd als socialistische raden-democratie!
De gezichten die nooit vergeten mogen worden!
