De huidige Arabische Republiek Egypte kreeg haar huidige naam in 1971. Van 1958 tot 1971 stond het land bekend als de Verenigde Arabische Republiek ( VAR ). Oorspronkelijk was de VAR een fusie tussen de landen Egypte en Syrië. Echter na een staatsgreep van Syrische officiers trok het land zich terug uit de VAR. Alleen Egypte bleef de naam VAR dragen. Toen ook Gamal Abdel Nasser stierf was het gedaan met de VAR!
Die Gamal Abdel Nasser is voor veel Egyptenaren nog steeds een held. Nasser was een populistische leider, die via dictatoriale handelingen aan de macht kwam en aan de macht bleef. Zijn grootste tegenstanders waren de atheïstische stalinisten en de religieuze Moslim-Broederschap. Op 23 juli 1952 grepen Nasser en enkele Egyptische officieren de macht in het Koninkrijk Egypte. De corrupte koning werd afgezet en Muhammad Naguib werd de eerste president van de Republiek Egypte!
Nasser en Muhammad Naguib waren bondgenoten, maar al snel ontstonden conflicten. Na de revolutie kwam de macht te liggen bij de Revolutionaire Commando Raad van het Egyptische leger. Deze raad bestond uit 14 officieren, Nasser en Naguib waren de belangrijkste. Naguib was president en Nasser vice president!
De Revolutionaire Commando Raad gaf de president echter weinig macht. Dat irriteerde Naguib, die wel verantwoordelijk werd gehouden voor de politiek van Egypte, maar echte bevoegdheid had hij niet. Hij was meer een marionet van de raad en dat beviel hem niet. Hoewel Nasser en Naguib beidde aanhangers waren van het panarabisme en Arabisch-socialisme, waren hun meningen over de methodes verdeeld. Nasser wou meteen revolutionaire veranderingen doorvoeren en met harde hand. Naguib vond dat de Egpytische overheid eerst legitimiteit moest hebben van het volk, voordat men revolutionaire daden ging verrichten. Nasser was echter bang dat een vrije democratie ervoor zou zorgen dat de oude corrupte politieke leiders en de Moslim Broederschap weer macht zouden krijgen. Ook de Egyptische Communistische Partij groeide en daar was Nasser niet blij mee!
In feite kwam het er op neer dat Nasser snelle revolutionaire politieke veranderingen wou via dwang en dictatuur. Naguib was meer een voorstander van evolutionaire veranderingen en meer democratische inspraak van het volk. De meeste leden van de Revolutionaire Commando Raad, steunde echter Nasser. Ze ontsloegen Naguib en zette Nasser op de troon van Egypte. Dit werd echter niet geaccepteerd door veel Egyptenaren die dit als staatsgreep aanzagen. Naguib was populair bij veel democratisch gezinde Egyptenaren. De raad had met Nasser een frontale fout gemaakt. In paniek werd Nasser weer afgezet en Naguib weer uitgeroepen tot president!
Toen de Revolutionaire Commando Raad aan de macht kwam werden alle politieke partijen verboden. Voor veel Egyptenaren was dit niet echt problematisch. Onder de corrupte monarchie hadden veel politici zich verrijkt en politieke partijen hadden hierdoor een slecht imago. Toen de raad de partijen verbood waren alleen de liberale, stalinistische en islamistische Egyptenaren woedend. In 1954 had Gamal Abdel Nasser zich hersteld van zijn nederlaag twee jaar eerder. Opnieuw werd Naguib afgezet als president en opnieuw kwamen veel Egyptenaren in opstand. Dit keer hield Nasser zich sterk en weigerde om de macht op te geven. Naguib kreeg een nutteloos baantje als voorzitter van de raad, maar zonder enige macht. Hij weigerde om een marionet voor Nasser te worden en verliet de Revolutionaire Commando Raad. Nasser en zijn medestanders plaatste Naguib onder huisarrest. Pas in 1974 zou hij door president Sadat vrij gelaten worden!
Meteen nadat Nasser aan de macht kwam werden 20.000 politieke oppositie leden opgepakt. Het was de grootste razzia ooit door gevoerd in Egypte. Aanhangers van de liberale, stalinistische en islamistische partijen werden opgepakt en opgesloten. In januari 1956 werd een nieuwe grondwet aangenomen. Egypte werd een eenpartijstaat waarin de Arabische Socialistische Unie de enigste legale partij werd!
Ondanks de overeenkomsten met een stalinistische volksrepubliek was Egypte dat juist niet. Want de stalinisten in Egypte werden net zo hard vervolgt als de liberalen en islamieten. De Egyptische Communistische Partij bleef echter groeien en dat zorgde voor onrust bij Nasser. Hij wist dat hij de Arabische wereld snel moest verenigen om de dreigingen van het ''godloze communisme'' tegen te gaan!
Maar eerst kwamen grootschalige nationalisaties. De Egyptische overheid nam de controle over de economie over en onteigende veel rijke families, die daarop allemaal naar het buitenland vluchtte. De belangrijkste nationalisatie was die van het Suez Kanaal. Dit kanaal was eigendom van de Fransen en dus was het westerse imperialisme niet blij toen Nasser ''hun'' bezit onteigende!
Samen met de Staat Israël werd een plan gemaakt om Nasser te onttronen. Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk zouden een luchtlanding uitvoeren op Egyptisch grondgebied. Israel viel als eerste aan en veroverde bijna de gehele Senai woestijn. Ook vielen Franse en Britse parachutisten het kanaal aan. Weer had de Staat Israël getoond hoe trouw ze waren aan het westerse imperialisme. De nieuwe Joodse staat speelde haar rol perfect!
Militair gezien was de operatie een succes. Het Egyptische leger was niet in staat om de Franse, Britse en Israëlische soldaten tegen te houden. Echter de ware overwinning werd niet behaald op het slagveld. Nasser kreeg de steun van de VS en de Sovjet-Unie. De Verenigde Staten van Amerika hadden net de Sovjet invasie van Hongarije veroordeeld, dus om niet hypocriet over te komen werd ook de aanval van de Europese grootmachten veroordeeld!
Nadat de Amerikanen dreigde de Britse economie onderuit te halen, werd een staak het vuren gekentekend. Al snel trokken de Franse en Britten zich uit Egypte terug. Een jaar later vertrok ook Israël. Nasser had de slag militair gezien verloren, maar dankzij de politiek van de VS en de internationale gemeenschap won hij toch. Het maakte hij tot een volksheld. De meeste Egyptenaren waren zo trots op hun overwinning, dat ze Nasser vereerde als godheid!
Frankrijk was woest op de VS en trok zich uit de NAVO terug, pas in de jaren 80 zou het land weer lid worden. De Sovjet-Unie zag in Nasser een anti-imperialistische bondgenoot en ondanks dat hij de Egyptische Communistische Partij onderdrukte, zag Moskou in hem een vriend. Echter vriend Nasser was bezorgd om de Egyptische Communistische Partij. Anders dan de Moslim-Broederschap bleven de stalinisten ook populair bij het militair. Er waren genoeg officieren die wel sympathie hadden voor het Marxisme!
Ook in Syrië was de communistische partij sterk actief. Dit zorgde voor onrust bij de Syrische aanhangers van Nasser. Die vreesde net als hij een ''communistische'' staatsgreep. Daarom besloten de Syrische machthebbers om Syrie en Egypte te laten fuseren. Dat paste helemaal binnen het panarabisme van Nasser. Om de communistische partijen tegen te werken werd in februari 1958, de Verenigde Arabische Republiek opgericht. Haar hoofdstad was Cairo en Nasser werd haar eerste ( en laatste ) president. Officieren die pro-communistische sympathieën hadden werden opgepakt en opgesloten. Zo werd de invloed van de communistische partijen op het militair vernietigd!
Echter al snel ontstonden spanningen. Nasser gedroeg zich heel dictatoriaal en gaf nauwelijks politieke macht aan zijn Syrische aanhangers. Die begonnen zich onderdrukt te voelen door de Egyptische machthebbers. Ook de Syrische bevolking kreeg steeds meer het gevoel alsof de Egyptenaren alles voor hun bepaalde. De spanningen liepen zo hoog op dat in 1961 enkele Syrische officieren in opstand kwamen. Syrië lukte zich los van de VAR en werd weer een onafhankelijke natie. Nasser dacht er over na om Syrië met geweld terug te halen. Uiteindelijk besloot hij om dat toch niet te doen. De dictator van Egypte voelde zich echter wel verraden door zijn Syrische officieren, die in 1958 trouw zweerde aan zijn panarabisme!
Egypte bleef zich de Verenigde Arabische Republiek noemen. In Syrië kwam in 1963 de Arabisch-Socialistische Ba'ath Partij aan de macht. De ba'athisten waren ook pan-Arabische nationalisten, echter anders dan Nasser waren de ba'athisten niet bereid om de onafhankelijkheid van hun land op te offeren. Ook was de Ba'ath Partij meer pro-Sovjet dan Nasser was!
De grootste klap voor het panarabisme kwam in 1967, tijdens de zesdaagse oorlog met Israël. De luchtmacht van de Staat Israël overviel de luchtmacht van de Verenigde Arabische Republiek. 334 vliegtuigen van de VAR luchtmacht werden in enkele uren vernietigd. 148 Mig-21 straaljagers en 112 Mig-17 werden vernietigd. Israël verloor slechts 19 straaljagers. De klap was zo enorm dat Nasser persoonlijk verantwoordelijkheid nam. Voor alle Arabische nationalisten was de zesdaagse oorlog een enorme nederlaag. Toch wouden de Egyptenaren Nasser niet kwijt. Hoewel de Egyptische dictator afstand wou doen van de macht, wou het Egyptische volk dat niet. Vele wouden niet dat Nasser afstand deed van zijn presidentschap!
In 1968 kwamen ook in Irak de Arabisch-Socialistische Ba'ath Partij aan de macht. Echter de eenheid tussen de Syrische Ba'ath en de Irakese Ba'ath was al in 1966 verdwenen. De Ba'ath Partij splitste zich op in twee stromingen. De Syrische stroming en de Irakese stroming. Uiteindelijk zouden Hafez Al-Assad in Syrië en Saddam Hussein in Irak, de belangrijkste Ba'ath leiders worden. Echter van het oorspronkelijke Ba'ath panarabisme was niets meer over. Zowel Assad als Hussein konden elkaar niet uitstaan en waren brute dictators!
Nasser stond alleen in de Arabische wereld. Zijn laatste twee jaar waren waren moeilijk voor hem. Zijn droom van een verenigde Arabische wereld leek verder dan ooit. Er kwam in 1969 wel een kleine vlam in de duisternis. In het conservatieve Koninkrijk Libië grepen militaire officieren de macht. Net als in Egypte werd ook in Libië een Revolutionaire Commando Raad gevormd. Leider van deze raad werd de 27 jarige Muammar Gaddafi!
Gaddafi en Nasser konden het goed met elkaar vinden. De jonge Libische leider zag zich als opvolger van de oudere Nasser. Die zag zichzelf in de jonge idealistische Gaddafi en dacht dat tussen Egypte en Libië iets kon groeien. De vlag en wapen van Libië onder Gadddafi was al bijna het zelfde als die van de VAR!
Helaas zou Nasser nooit meemaken wat er van Gaddafi zou worden. Op 28 september 1970 kreeg hij een hartaanval, na een samenkomst van Arabische leiders. Nasser was een zware roker en had ook last van diabetes. Niemand wist dat hij al twee eerdere hart aanvallen had overleeft. Deze derde hart aanval werd hem fataal. De gehele Arabische wereld was in shock en rouw, Muammar Gaddafi kon zijn tranen niet verborgen houden, net als miljoenen Arabieren wereldwijd!
Anwar El Sadat was vice president van de VAR onder Nasser. Na zijn dood werd hij door de Arabisch-Socialistische Unie gekozen als nieuwe president van de VAR. Sadat maakte een einde aan de Verenigde Arabische Republiek en hernoemde het land om in Arabische Republiek Egypte. Kort daarop kwamen hij en Gaddafi bijeen om te praten over Arabische eenheid. Ook de nieuwe Syrische leider; Hafez Al-Assad was erbij. Dit keer zou er geen spraken zijn van een eenheidsstaat, maar van een federatie. Een Federatie van Arabische Republieken!
De droom van Nasser leek werkelijkheid te worden. Op 1 september 1972 werd de Federatie van Arabische Republieken opgericht. De landen; Egypte, Syrië en Libië werden lid. Oorspronkelijk wou ook Sudan lid worden en ook Irak werd het lidmaatschap aangeboden. Maar door politieke verschillen bleven Sudan en Irak buiten de federatie. Uiteindelijk zouden juist de politieke ruzies tussen Sadat en Gaddafi voor de ondergang van de federatie zorgen!
Het begon als toen Gaddafi een eenheidsstaat wou vormen met Tunesië. Deze staat moest de naam; Arabische Islamistische Republiek dragen. Dit terwijl Libië al deel was van de Federatie van Arabische Republieken. Ook het revolutionaire gedrag van Gaddafi was storend voor de pragmatische Sadat. Gaddafi wou oorlog voeren tegen Israël en het wereldwijde imperialisme. Sadat wou liever vrede en stond ook open voor democratische ontwikkelingen in Egypte!
Ook begon Gaddafi te praten over zijn ideale maatschappij, die hij Jamahiriya noemde. Hij beschreef zijn ideaal in het Groene Boekje. Sadat en zijn pragmatische Egyptenaren moesten niets weten van Gaddafi's Jamahiriya. Ook zijn dogmatisch anti-imperialisme was voor vele een doorn in het oog. Zelfs Nasser was niet zo revolutionair en anti-westers als Gaddafi was. In de Libische Arabische Republiek begon Gaddafi al in 1973 met zijn Jamahiriya transformatie. Zijn nieuwe staat moest een ''Staat van de massa's'' worden. Een natie bestuurd door volkscongressen. Deze volkscongressen moesten direct door het volk gekozen worden. Geen politieke partijen, geen ministers en geen elitaire politici. Dat was hoe Gaddafi zijn Jamahiriya propagandeerde. In werkelijkheid bleef hij de absolute leider van het land. Gaddafi's regime zou pas in oktober 2011 eindigen met zijn dood aan de hand van Libische rebellen!
Sadat begon ondertussen naar vrede met Israel en de VS te zoeken. Ondanks de politieke overwinningen tijdens de Yom Kippur Oorlog, was ook deze oorlog weer een militaire nederlaag. De Federatie van Arabische Republieken had veel soldaten en materiaal verloren. In verhouding verloren ze 8.000 tot 10.000 soldaten, terwijl Israël slechts 3.000 soldaten verloor. Tussen 2.000 en 3.000 tanks werden verwoest, Israël verloor 400 tanks!
De oorlog was militair gezien een tweede nederlaag. Israël was gewoon beter getraind en bewapend. De Arabische landen hadden dan wel goed Sovjet materiaal. Echter de Israëliërs werden getraind direct door de Amerikanen. Ook missen de Arabieren, het militarisme dat de Amerikanen juist bezitten. De Staat Israël kon profiteren van miljarden aan dollars die elk jaar binnen kwamen. Ook waren veel Israëlische burgers afkomstig uit het buitenlands. Slechts zeer weinig waren al wonend in Palestina toen Israël in 1948 werd gesticht!
Na deze Yom Kippur Oorlog had president Sadat van Egypte genoeg van de eeuwige oorlogen met Israël. Hij zocht contacten met de zionistische vijand, tot grote woedde van Gaddafi. In november 1977 bezocht Sadat als eerste Arabische leider het land van zijn vijand. Veel Arabieren waren woedend en de minachting voor de Egyptische president groeide. Want veel Arabieren erkennen de Staat Israël niet en beschouwen het land als een Joodse bezetting van Palestina!
In Libië besloot Gaddafi om een einde te maken aan het Libische lidmaatschap van de Federatie van Arabische Republieken. Hij hernoemde zijn land om in de Socialistische Volks Libisch Arabische Jamahiriya. Toen Libië de federatie verliet, zagen Sadat en Al-Assad geen heil meer in het panarabisme. Egypte en Syria hieven de federatie in december 1979 op. Ondertussen was in Iran een revolutie uitgebroken. De heersende Shah van Iran, sloeg op de vlucht en islamistische fundamentalisten werden de baas. Iran werd een islamistische republiek en verklaarde vijandig te staan tegenover het seculiere panarabisme van de Arabieren!
Het islamisme zou vanaf 1980 de geesten van veel Arabieren veroveren. Waarom? Omdat de heersende seculiere dictators niets gaven om de armen en de arbeidersklasse. De radicale islamisten doen veel aan sociale hulp, iets dat de seculiere overheden maar weinig deden. Hierdoor winnen ze een sterke machtsbasis onder de armen. Het is niet vreemd dat de radicale Hezbollah partij in Libanon het goed doet. Ook Hamas in de Palestijnse gebieden is heel populair. Voor 1980 hadden de islamieten weinig macht en invloed. Die invloed wonnen ze echter doordat de seculiere overheden steeds minder om de mensen gaven!
In 1981 werd president Sadat vermoord door islamistische militanten in het Egyptische leger. Dat had vooral ermee te maken dat Sadat een vredesverdrag had getekend met Israël en het land erkend had. Dat had veel kwaad bloed veroorzaakt bij de anti-zionistische Arabieren. Op 6 oktober 1981, tijdens een militaire parade, werd president Sadat beschoten. Hij overleefde de aanslag niet!
Na zijn dood nam vice president; Muhammad Hosni El Sayed Mubarak de macht over. Deze luchtmacht officier wou van 1981 tot 2011 dictator van Egypte spelen. Mubarak maakte definitief een einde aan het panarabisme waar Nasser mee begonnen was. Hij privatiseerde de Egyptische economie en liet het kapitalisme weer toe. De armoede en de sociale ongelijkheid die hierdoor ontstonden zouden de basis leggen voor zijn eigen ondergang. In februari 2011 moest de bejaarde Mubarak afstand doen van de macht. Het Egyptische leger dwong hem hiertoe!
Nu in 2013 heeft de Moslim-Broederschap eindelijk de macht over Egypte gekregen. Waar Nasser in 1952 bang voor was is uitgekomen. De islamieten wonnen de vrije verkiezingen en namen bezit van de Arabische Republiek Egypte. Op dit moment beloven ze trouw te zijn aan de democratie, echter achter de schermen komen al berichten over machtsmisbruik en pogingen om de islamistische wetgeving volledig in te voeren. Nu de Syrische burgeroorlog de macht van de Ba'ath Partij in Syrië bedreigt, komt hoogst waarschijnlijk ook een einde aan de laatst pan-Arabische partij die nog aan de macht is!
De Revolutionaire Commando Raad in de jaren 50
