Kapitalistische
geschiedenisschrijvers zijn heel zwart wit in hun denken. De Koude Oorlog was
volgens hun een conflict tussen vrijheid en dictatuur. Vrijheid volgens
kapitalistische normen en waarden en dictatuur volgens communistische normen.
Ze wijzen dan vooral op het feit dat de Sovjet-Unie en haar bondgenoten
allemaal dictatoriaal waren. Mede hierdoor is het de kapitalistische geschiedenisschrijvers
gelukt om een groot deel van de westerse bevolking achter zich te krijgen. Het
is makkelijk om met zo’n zwart-witte logica mensen te overtuigen dat het westen
goed was en het oosten fout!
De werkelijkheid is echter niet zo
zwart wit. Het westen was niet de voorhoede van de democratie en de
mensenrechten. De enigste vrijheid die de kapitalistische landen wouden was de
vrijheid om bedrijven te bezitten en om arbeiders uit te buiten. Dat landen
zoals Amerika, Groot Brittannië, Frankrijk en West Duitsland niets gaven om de
mensenrechten blijkt uit hun steun voor racistische overheden ( Zuid Afrika
& Spanje van Franco ) en hun steun aan dictatoriale rechtse regimes ( Iran
voor 1979, Chili, Zuid Korea, Zuid Vietnam ).
Maar de oosterse landen waren ook
niet dat wat ze beweerde. De Unie van Socialistische Sovjet Republieken was
misschien opgericht als proletarische arbeidersstaat, maar na 1924 was daar weinig
van over. De Sovjet-Unie was geen unie van arbeidersraden democratisch gekozen
door arbeiders. Nee, de USSR was een totalitaire dictatuur waarin de
partijleiders van de Communistische
Partij van de Sovjet-Unie, alles bepaalde en totale gehoorzaamheid eiste.
Vooral tussen 1930 en 1953 was het Sovjet regime zeer totalitair en wreed.
Joseph Stalin heerste met ijzeren vuist en liet miljoenen arbeiders en communisten
doden.
De socialistische beweging raakte ernstig
verdeeld tijdens de Koude Oorlog. Sinds 1914 was de arbeidersbeweging opgedeeld
in twee kampen. Het revolutionaire kamp en het evolutionaire kamp. De revolutionaire
socialisten wouden een proletarische revolutie en de gematigde socialisten wouden
een evolutionaire weg naar het socialisme. De Russische revolutie van 1917
zorgde voor een permanente breuk in de socialistische beweging. Revolutionaire
socialisten steunde Lenin en zijn bolsjewieken, terwijl de evolutionaire
socialisten zich tegen de revolutie keerde.
De evolutionaire socialisten bleven
zich sociaal democratisch noemen. De term sociaal democratie was de
oorspronkelijke naam voor alle socialistische stromingen, van revolutionairen
tot evolutionaire groepen. Na 1917 werd met sociaal democratie vooral die
socialisten bedoeld, die de parlementaire democratie steunde en tegen de raden democratie
van de revolutionaire socialisten streden.
Lenin en zijn bolsjewieken gingen
zich communisten noemen. Deze oude naam was echter sinds de dood van Karl Marx
niet meer in gebruik. Lenin besloot om deze naam weer te gebruiken, zo kwam het
dat de aanhangers van de Sovjet-Unie zich communistisch gingen noemen en
afstand namen van de term sociaal democratisch.
De leiders van de arbeidersbeweging
in Europa waren in het algemeen niet revolutionair ingesteld. Ze hoopte op
compromissen met de kapitalistische partijen en deden aan compromispolitiek. Zo
kwam het dat de evolutionaire socialisten toetraden tot kapitalistische
overheden. Socialisme ontstond hierdoor niet, maar er kwamen wel belangrijke
sociale veranderingen.
Binnen het revolutionaire kamp ontstonden
echter ook meningsverschillen. Sommige communisten vonden de harde lijn van de
bolsjewieken maar niets. De radencommunisten rond Anton Pannenkoek keerde zich Lenin,
net als de anarchistische groepen die aanslagen gingen plegen op communistische
leiders in Rusland. In 1918 werd Lenin het slachtoffer van een sociaal
revolutionair, die hem probeerde te doden. Hierop lanceerde de Sovjet overheid
het Rode Terreur en werden ook revolutionaire groepen vervolgd die zich tegen
de Sovjet overheid keerde.
Na Lenin’s dood in januari 1924 kwam
het stalinisme op. Dit politieke systeem is vernoemd naar Joseph Stalin en het
is dit systeem dat veel mensen associëren met communisme. Stalin werd in 1922
generaal secretaris van de Russische
Communistische Partij. Hij pleitte voor het socialisme in eigen land en
keerde zich tegen de internationale revolutie. Zijn belangrijkste tegenstander
was Leon Trotsky, die de Linkse Oppositie vertegenwoordigde. Stalin verzamelde
een groep bureaucraten om zich heen. Deze bureaucraten kregen voor hun steun
aan Stalin een beter leven. Met hun steun won Joseph Stalin de debatten en
royeerde in 1927 Leon Trotsky.
Leon Trotsky en zijn antibureaucratische
communisten werden systematisch vervolgd in de Sovjet-Unie. Tussen 1927 en 1930
werd iedereen die het eens was met Trotsky neergezet als een ‘’trotskistische
contrarevolutionair’’. De stalinisten zuiverde de gehele USSR en rond 1930 was
de macht van Joseph Stalin absoluut.
Trotsky stichtte de Internationale Linkse
Oppositie. Hij hoopte om binnen de communistische partijen aanhang te vinden
voor zijn antistalinistische opvattingen. De stalinisten gingen echter snel te
werk en elke communist, die niet stalinistisch dacht werd genadeloos geroyeerd.
Aangezien veel communisten al vervolgd werden in kapitalistische landen, durfde
velen geen kritiek te geven. Stalin maakte dankbaar misbruik van de
anticommunistische sfeer die heerste in de westerse wereld.
In 1933 werd duidelijk dat het niet
mogelijk was om de Communistische Internationale te hervormen. De stalinisten
zorgde ervoor dat iedereen die antistalinistisch was geroyeerd werd. Dus
stichtte Trotsky een eigen internationale van communisten die tegen het
stalinisme waren. In 1938 werd de Vierde Internationale gesticht in Parijs.
Deze Vierde Internationale keerde zich tegen de stalinistische; Derde
Internationale.
Tussen 1938 en 1991 splitste de
Vierde Internationale zich op in verschillende groepen. Na de moord op Leon
Trotsky in 1940 ontstonden veel meningsverschillen. Belangrijk was de vraag of
de Sovjet-Unie nog een arbeidersstaat was. Trotsky was altijd van mening
geweest dat de Sovjet-Unie een gedegenereerde arbeidersstaat was. Echter na
zijn dood en het begin van de Koude Oorlog begonnen trotskisten daar kritiek op
te geven.
De meningsverschillen liepen hoog op
en zorgde ervoor dat de Vierde Internationale uit elkaar viel. In 1963 lukte
het enkele leden van de oude Internationale om de fracties weer te verenigen.
De huidige Vierde Internationale bestaat nog steeds, maar is duidelijk minder
actief dan enkele andere trotskistische groepen.
Anno 2012 zijn meer dan 20 trotskistische
internationale groepen actief. De grootste zijn;
-
De
heropgerichte Vierde Internationale
uit 1963
-
Het
Comité voor een Arbeiders Internationale
opgericht in 1974
-
De
Internationale Socialistische Tendentie
opgericht in de jaren 80
In Nederland werd in 1927 de Revolutionair Socialistische Partij gesticht.
Henk Sneevliet was de man achter de partij. Sneevliet had de Communistische
Internationale geholpen in Azië en dan vooral in China en Indonesië. Hij kreeg
echter conflicten met de stalinistische leiding. Sneevliet steunde Trotsky en
verliet de Komintern in 1927. De RSP won 48.500 stemmen bij de verkiezingen van
1933 en kwam in de Tweede Kamer. Natuurlijk was de stalinistische; Communistische Partij van Nederland (
CPN ) daar niet blij mee!
Henk Sneevliet kreeg het lastig in
Nederland. Ambtenaren mochten geen lid worden van de partij. Waarom? Omdat de
RSP ( Na 1935 RSAP ) zich fel tegen Hitler keerde. De Nederlandse overheid was
niet te spreken over het antifascistische gedrag van de revolutionair
socialisten.
In 1935 fuseerde de RSP met de Onafhankelijke Socialistische Partij
tot de Revolutionair Socialistische
Arbeiders Partij. De relaties met de trotskisten verslechterde toen
Sneevliet en Trotsky een ideologisch conflict kregen. Sneevliet was zeer
anti-USSR geworden en weigerde de Sovjet-Unie nog langer te steunen in alles.
Trotsky vond echter dat men de USSR moest blijven steunen tegen alle pogingen
om het kapitalisme om de Sovjet staat ten val te brengen. Door dit conflict
werd de RSAP niet lid van de Vierde Internationale!
Toen de fascistische Duitsers in mei
1940 aanvielen werd de RSAP ontbonden. Sneevliet stichtte het Marx-Lenin-Luxemburg Front een illegale
groep. Het MLLF verspreidde illegale kranten en deed aan verzetswerk. De
stalinistische CPN hield zich minder bezig met het verzet. Van september 1939
tot juni 1941 werkte Stalin samen met Adolf Hitler. Dus mochten communistische
partijen geen kritiek leveren op de bondgenoot van kameraad; Stalin.
Henk Sneevliet en zijn MLLF werden in
april 1942 verraden. Hij en de partijleiding werden in Leusden geëxecuteerd.
Het MLLF viel hierdoor uit elkaar in twee groepen. Het Comité van Revolutionaire Marxisten en de Communistenbond Spartacus. In haar kort bestaan heeft het MLLF
dapper verzet gebonden en mag zich trots de eerste verzetsbeweging van
Nederland noemen. Andere groepen hebben ook gevochten, maar het MLLF was al
vanaf mei 1940 bezig en bleef tot april 1942 bestaan. Met haar 500
verzetsstrijders heeft het Marx-Lenin-Luxemburg Front meer dan 5.000 kranten
illegaal gedrukt en verspreid. Uiteindelijk heeft men ongeveer 55.000
kranten gedrukt in slechts twee jaar van strijd!
Na de oorlog ontstond de Koude Oorlog.
De evolutionaire socialisten van de sociaal democratie kozen kritiekloos de
kant van de Amerikanen en hun plutocratie. De stalinisten kozen kritiekloos de
kant van de Sovjet-Unie en haar totalitaire houding. Het leven voor communisten
in Nederland was lastig. Geminacht door de overheid leefde velen in isolatie
van hun eigen partij. Vooral in de jaren 50 was het lastig om je communist te
noemen. Anticommunisme heerst zeer sterk in west Europa. Voor
leden van de CPN was het jaar 1956 vooral moeilijk. Toen stonden ze tegenover
de woede van veel Nederlanders. De USSR was Hongarije binnen gevallen
om het stalinisme te redden. De CPN steunde de invasie en kreeg de woede van
veel Nederlanders over zich heen!
De antistalinistische trotskisten
stichtte na de oorlog de Revolutionair
Communistische Partij. Deze partij bestond van 1945 tot 1960. De RCP bleef
echter heel klein en na 15 jaar besloot men om over te gaan op de tactiek van enterisme
in de sociaal democratie. Trotskisten gingen werken binnen de Partij van de Arbeid en de Pacifistische Socialistische Partij. In
de PSP werd de groep Proletarisch Links opgericht met als doel de PSP om te
vormen tot de revolutionaire partij.
Echter op het congres van de partij
in 1971 leed Proletarisch Links een nederlaag. De PSP royeerde alle trotskisten
wat leidde tot de oprichting van de Internationale Kommunisten Bond in 1974.
Enkele jaren later zou de IKB haar naam veranderen in Socialistische Arbeiders Partij. De SAP bestond van 1983 tot 2004 en leed een marginaal bestaan. Dus besloot men om de partij om te vormen tot een propaganda groep rond het blad Grenzenloos Tegenwoordig werken de leden van de heropgerichte Vierde
Internationale binnen de Socialistische Partij.
Binnen de Partij van de Arbeid ontstonden
ook revolutionaire socialisten. Een groep rond het blad; Offensief bestond van
1977 tot 1990 in de PvdA. De revolutionaire socialisten
probeerde de PvdA om
te vormen tot een revolutionaire partij. Anders dan in Groot Brittannië hadden
de revolutionairen weinig steun in de Nederlandse sociaal democratie. De meeste sociaal
democraten voelde weinig voor de trotskistische opvattingen. Toen de PvdA in de
jaren 80 afstand begon te nemen van het socialisme was er weinig nog te doen
voor principiële socialisten!
De val van het stalinisme kwam hard
aan. Het had een negatief effect op alle linkse partijen en bewegingen. De
kapitalistische propagandamachine draaide overuren en zorgde voor een vloedgolf
van neoliberale propaganda. Het neoliberalisme was een nieuw ideaal dat uitgaat
van meer markt en minder overheid. Ook de sociaal democratie bleek vatbaar voor
deze nieuwe ideologie. PvdA leiders zoals Wim Kok capituleerde voor rechtse
leiders en namen hun standpunten over.
Toen de Sovjet-Unie uit elkaar viel gaven
veel marxisten de strijd op. Vooral leden van de communistische partijen
capituleerde en zagen geen toekomst meer in de strijd tegen het kapitalisme.
Hun hele leven draaide om het verdedigen van de Sovjet-Unie. Ze hadden alles
gedaan om de waarheid te verdraaien. Men wou niet geloven dat de grote ‘’socialistische
heilstaat’’ een totalitaire dictatuur was. Het moet voor vele een donderslag
zijn geweest toen veel Russen met de oude tsaristische driekleur gingen lopen
en beweerde dat deze vlag voor vrijheid en democratie stond.
In december 1991 werd de Rode Vlag
neergehaald van het Kremlin. Daarmee kwam een einde aan de Koude Oorlog en aan
de klassenstrijd, althans dat beweerde de rechtse media. Want 23 jaar later
waait een kapitalistische crisis over de wereld heen. De jaren van
neoliberalisme waren catastrofaal. De kapitalisten willen de crisis oplossen
door de arbeidersklasse te laten boeten. De Europese Unie wil in het failliete
Griekenland keiharde bezuinigingen doorvoeren. Ze willen zelfs dat mensen op zaterdag
gaan werken! Ondertussen genieten de rijken van hun geld en status. Ze weten
dat de neoliberale politiek hun niet zal raken. Sociaal democraten, liberalen
en conservatieven eten uit hun handen. De rijken hebben het ( nog ) goed op
onze planeet!
Het boek; ''Wij gingen onze eigen weg''
Het verslag van revolutionair socialisten
in Nederland
