Portugal was een conservatieve dictatuur sinds de eerste wereld oorlog. Linkse partijen waren verboden en de Nationale Unie domineerde de politiek. In 1958 was admiraal; Américo de Deus Rodrigues Tomá gekozen tot president van het land. Hij diende onder de rechtse; António de Oliveira Salazar, die de conservatieve dictatuur in Portugal had gesticht in de jaren 30!
Salazar was een anticommunist en een felle tegenstander van alle linkse ideologieën. Hij verbood de Socialistische Partij en de Communistische Partij. Alle rechtse partijen werden verenigd in de Nationale Unie. Hoewel hij sympathie had met de nazi's, koos Portugal geen kant tijdens de tweede wereld oorlog. Salazar was geen fascist en had niets met de echte fascisten in Portugal!
Na de oorlog kreeg Portugal steun van West Europese landen. Dat Salazar andersdenkenden liet opsluiten deed de West Europese landen weinig. Anticommunisme was belangrijker dan mensenrechten voor landen zoals Frankrijk, Groot Brittannië en West Duitsland. Zeker voor West Duitsland waar Konrad Adenauer linkse mensen liet berechten door ex-nazi rechters!
In Tanzania werd in 1962, het Bevrijdingsfront van Mozambique gesticht. De Verenigde Republiek Tanzania stond positief tegenover de linkse nationalisten van FRELIMO. Net als veel Afrikaanse vrijheidsstrijders was het marxisme leninisme een secondaire ideologie, het primaire doel was de onafhankelijkheid van hun land. Het internationalisme had minder prioriteit!
De gewapende strijd tussen het conservatieve Portugal en de linkse rebellen duurde van 1962 tot 1975. In die strijd stierven 20.000 rebellen en 3.500 Portugese soldaten. 50.000 burgers werden gedood. Na bijna 13 jaar van strijd werd de conservatieve dictatuur in Portugal omver geworpen. De linkse militaire junta maakte een einde aan het kolonialisme en trok alle soldaten uit Mozambique en Angola terug!
FRELIMO greep haar kans en stichtte op 25 juni 1975, de Volksrepubliek Mozambique. De nieuwe staat werd een stalinistische volksrepubliek en verbood alle politieke partijen. Leider van het land werd Samora Moisés Machel, die zijn critici liet oppakken en vermoorden. De nieuwe volksrepubliek onteigende Portugese grootgrondbezitters en collectiviseerde de economie volgens Sovjet voorbeeld. Dit stootte op verzet bij veel traditionele mensen, die niets zagen in de progressieve koers van Machel!
Als reactie op de revolutionaire overheid stichtte de inlichtingendienst van Rhodesië met steun van het racistische Zuid Afrika; het Mozambique Nationaal Verzet. RENAMO werd een conservatieve anticommunistische verzetsbeweging, gesteund door Rhodesië en Zuid Afrika. Twee jaar na de onafhankelijkheid begon RENAMO met het verzet. Met geld en wapens vielen ze dorpen binnen en pleegde daar vreselijke misdaden. Ook saboteerde ze spoorwegen en vielen scholen en ziekenhuizen aan. Kinderen werden ook gebruikt door de RENAMO rebellen. Die werden dan uit hun dorpen ontvoert en moesten vechten tegen de overheid. Deze kindersoldaten hebben nog steeds grote trauma's!
De reactie van de overheid was hard. FRELIMO trad autoritair op tegen iedereen die kritiek op hun stalinistisch beleid had. Sympathisanten van RENAMO werden opgepakt en vaak meteen vermoord. Wie anticommunistisch dacht werd neergezet als ''contrarevolutionair'' en als ''vijand van het volk'' vervolgd!
Hoewel de conservatieven in de VS poogde om RENAMO te steunen, deed de Amerikaanse overheid dat niet. Anders dan in Angola stond Amerika niet 100% aan de kant van RENAMO. Toch steunde Amerika via hun steun aan Rhodesië en Zuid Afrika ook RENAMO. West Duitsland steunde RENAMO ook, vooral door hun anticommunisme!
De werkende klasse in Mozambique was puur marxistisch gezien helemaal niet klaar voor een socialistische samenleving. De Portugese bezetters hadden het volk dom gehouden en de massa's hadden weinig kennis over politieke zaken. FRELIMO had dus de taak om de massa's te voorzien van onderwijs. Door de burgeroorlog was dit echter niet altijd mogelijk. De bevolking van Mozambique wist niet beter dan onderdrukking en bezetting. Het marxisme leninisme sprak weinigen aan, vooral omdat de mensen doodgewoon niets van marxistische politiek begrepen. Ook de dictatoriale houding van FRELIMO zorgde ervoor dat veel arbeiders liever hun mond hielden en meededen, zonder echt te leren van Marx en Lenin!
In de jaren 80 begon de revolutionaire overheid af te zien van de planeconomie. Samora Moisés Machel had voor zijn dood in 1986, al genoeg van de Russische bemoeienis in zijn land. Hij stierf tijdens een vliegtuig ongeluk in Zuid Afrika, toen zijn Tu-134 neer stortte. Sommigen zeggen dat de Sovjet-Unie of Zuid Afrika achter het ongeluk zat. Anderen zeggen dat de Russische bemanning schuld draagt. Die zouden niet goed hebben opgelet tijdens de vlucht!
Machel werd opgevolgd door Joaquim Alberto Chissano. Deze hervormde de grondwet van Mozambique in 1989. De nieuwe democratische grondwet maakte een einde aan de eenpartijstaat. Toch weigerde RENAMO om de strijd te staken. Dus vroeg Chissano om hulp bij de Verenigde Naties. Die stuurde soldaten om de vredesonderhandelingen te steunen. In 1992 werd met VN hulp een vredesverdrag getekend tussen FRELIMO en RENAMO. In drie jaar had FRELIMO een transformatie ondergaan. De revolutionaire partij van 1962-1990 was nu een pragmatische sociaal democratische partij, die zich open stelde voor het kapitalisme en de vrije markt!
Maar om de transformatie van een revolutionaire partij in een kapitalistische partij, goed af te sluiten moest FRELIMO haar geschiedenis opnieuw herschrijven. Alle verwijzingen naar Marx en Lenin verdwenen, alsof FRELIMO nooit marxistisch leninistisch was geweest. De strijd voor een socialistisch Mozambique werd nu de strijd voor een onafhankelijk Mozambique genoemd in de geschiedenisboeken van de partij!
De eerste vrije verkiezingen werden in 1994 gehouden. FRELIMO heeft elke verkiezing sinds die tijd gewonnen. Sommigen twijfelen of Mozambique wel een democratie is. De bestuurlijke elite in het land bestaat voor bijna 100% uit FRELIMO leden. RENAMO is nu een rechtse partij en is nooit gestraft voor haar misdaden tijdens de burgeroorlog. Er wordt vermoed dat 1.000.000 mensen gedood zijn in de strijd tussen FRELIMO en RENAMO!
Sinds de eerste verkiezingen is veel veranderd. FRELIMO moedigt het volk van Mozambique aan om zich open te stellen voor buitenlandse ''investeerders''. De bestuurlijk elite belooft de kapitalistische landen, dat ze alles zullen doen om bedrijven makkelijk toegang te geven tot de arbeidsmarkt. Zo diep is FRELIMO gezakt!
De Volksrepubliek China is nu de tweede grote handelsparther van het land. China ''investeerde'' in 2010 meer dan tien miljard dollar. Elke tweede autoweg in het land wordt door Chinees geld gebouwd. Maar de Volksrepubliek China heeft geen solidaire bedoelingen. China wil de grondstoffen van Mozambique en krijgt door haar goede contacten met FRELIMO een monopolie op alle markten in het land. De Chinezen geven niets om hun eigen arbeiders, laat staan de arbeiders van een straatarm Afrikaans land!
In 1990 werd het land hernoemt in Republiek Mozambique. Alle verwijzingen naar haar revolutionair verleden zijn uitgewist. Alleen op de vlag en het embleem zie je de restanten van de ''socialistische'' periode. De AK-47 en de schoffel, nog steeds verenigd onder de opkomende zon en de rode ster!
