Saddam Hussein Abd al-Majid al-Tikriti, de naam van de man die bijna 24 jaar over Irak heerste. Hij werd dictator van het land in 1979, toen hij samen met een klein groep Ba'ath leden de macht greep. Hij verving Ahmed Hassan al-Bakr, die al tien jaar leider was van Irak. Saddam Hussein en Ahmed al-Bakr golden als de belangrijkste Ba'ath leiders in de jaren 70. De Arabisch-Socialistische Ba'ath Partij behoorde tot het Arabisch-socialisme. Dit Arabische socialisme was anti-marxistisch van aard en gericht op etnisch nationalisme!
Etnisch nationalisme houdt in dat Saddam Hussein vooral een Arabische nationalist was. Minderheden in de Republiek Irak moesten zich onderwerpen aan de cultuur van de Arabieren. Met name Koerden werden onderdrukt in het noorden. Dit volk maakt een groot deel uit van de Irakese bevolking maar werd tot 1992 systematisch onderdrukt. Hoewel het ba'athisme vooral anticommunistisch van aard was, nam het wel veel elementen van het Russische stalinisme over. Zo geloofde de oprichters van de Ba'ath Partij in het leninistische principe van een voorhoede partij. Zij vonden echter net als Joseph Stalin, dat deze voorhoede partij het alleenrecht had op de politieke macht in een land!
Socialisme betekent niet gelijkheid binnen het ba'athisme en net als bij het stalinisme, is het ba'athisme een autoritaire stroming dat heilig gelooft dat alleen de leden van de Ba'ath Partij het recht hebben om politieke en economische besluiten te nemen. Hoewel seculier van aard is het ba'athisme door haar etnisch nationalisme, een ideologie die de islam ziet als het bewijs van Arabische ''superioriteit''. Echter in tegenstelling tot de huidige islamieten die een religieuze theocratie nastreven, was de islam in ogen van de ba'athisten meer spiritueel en mocht nooit met dwang opgelegd worden!
In 1963 greep de Ba'ath Partij in Syrië de macht. Er kwamen al meteen conflicten tussen de aanhangers van de Egyptische president Nasser en die van Ahmed al-Bakr. Op 23 juli probeerde de aanhangers van Nasser een staatsgreep tegen de Ba'ath leiders. Die staatsgreep mislukte en de relaties tussen Ba'ath Syrië en het Egypte van Nasser werden zeer slecht. Dit had allemaal te maken met de weigering van zowel Nasser als de leiders van de Ba'ath Partij om macht te delen. Hun autoritarisme was de oorzaak voor de mislukking van het pan-arabisme!
Om de boel nog erger te maken kreeg de Ba'ath Partij te maken met een scheuring in 1966. De Irakese tak van de partij splitste zich af. Saddam Hussein en Ahmed al-Bakr werden de belangrijkste Irakese Ba'ath leiders, terwijl in Syrië het vooral Hafez Al-Assad zou worden. Deze Hafez Al-Assad nam in 1971 de macht over van Nureddin al-Atassi, terwijl in Irak Ahmed al-Bakr de leiding nam. Zo doende was de Ba'ath Partij gesplitst in een Syrische tak en een Irakese tak. Beidde taken konden elkaar niet uitstaan. Ook hun Arabisch nationalisme verdween, ze gingen hun eigen landen en culturen verheerlijken, de vereniging van de Arabische wereld verdween als ideaal!
Ahmed al-Bakr heerste van 1968 tot 1979. Hoewel zijn Irakese Ba'ath Partij zich baseerde op Arabisch-socialisme, was hij niet bepaald anti-kapitalistisch. Zijn regime was meer populistisch, hij liet de bourgeoisie van Irak grotendeels met rust. Maar er kwamen wel grote sociale programma's, die het arbeidersvolk ten goede kwamen. Irak was zeer achtergesteld en het platteland had niet eens elektriciteit. Ahmed al-Bakr zorgde ervoor dat dankzij subsidies en winsten uit de olie industrie een welvaartsbloei ontstond!
Echter de Koerden voelde zich onderdrukt, net als in Turkije bevindt zich een groot deel van dit volk binnen de grenzen van Irak. In 1974 vochten Koerdische strijders een gewapende strijd tegen het Ba'ath regime. De strijd werd gewonnen door de Ba'ath regering en het zou tot 1992 duren voordat Noord Irak onder Koerdisch bestuur zou komen. Saddam Hussein was ondertussen bezig om te groeien binnen de partij. Hoewel Ahmed al-Bakr de president was, bestuurde Hussein de partij en had grote invloed op de economie. Hij bouwde een clubje van aanhangers om zich heen, zo versterkte Hussein zijn invloed!
In 1976 werd Saddam Hussein benoemd tot generaal in het Ba'ath Volksleger. Dit paramilitaire leger diende als beschermingseenheid voor de Ba'ath Partij, omdat men het Irakese Leger niet vertrouwde. Hussein was nooit soldaat geweest, maar kreeg toch deze belangrijke positie. Daarnaast diende hij sinds 1968 als vice-president van de Republiek Irak en was de tweede man van het Ba'ath regime. Na 11 jaar in de schaduw van al-Bakr gestaan te hebben, greep Saddam Hussein zijn kans. Op 16 juli 1979 werd bekend gemaakt dat Ahmed al-Bakr afstand had gedaan van het presidentschap en Saddam Hussein werd benoemd tot nieuwe president!
Hussein was een bewonderaar van Joseph Stalin en Adolf Hitler. Het is niet verwonderlijk dat hij zijn Ba'ath regime baseerde op deze twee totalitaire dictators. Tot 1979 waren nooit massieve zuiveringen geweest binnen de Ba'ath Partij. Massa executies van politieke tegenstanders was ongewoon. Hoewel tegenstanders wel opgepakt en soms gedood werden, was er geen spraken van zuiveringen volgens klassiek stalinistisch model. Saddam Hussein zou daar verandering in brengen. Op 22 juli werd een partijcongres gehouden waar Hussein op stalinistische wijze zijn tegenstanders beschuldigde van verraad. 68 leden van het partijcongres werden in de zaal opgepakt door aanhangers van Hussein en afgevoerd. 22 van hun werden ter dood veroordeeld. Niet soldaten maar Ba'ath partijleden moesten van de sadistische Saddam Hussein, de veroordeelden doodschieten!
Maar het terreur zou niet eindigen bij de executie van deze 22. Al een week na dat partijcongres had Saddam Hussein meer dan 100 Ba'ath partijleden laten oppakken en executeren. Dit waren vooral Irakezen geweest die zich ooit kritisch hadden uitgesproken over Hussein in het verleden. Om zich zelf neer te zetten als vader van het volk, ontstond een massieve persoonlijkheidscultus in Irak. Alles ging draaien om Saddam Hussein. Duizenden posters en afbeeldingen van de president verschenen op straten!
De islamistische revolutie in Iran zorgde voor een nieuw hoofdstuk. Irak zag een kans om delen van Iran te annexeren. Daarnaast vreesde de soennitische Saddam Hussein dat de sjiitische moslims in Irak zich tegen hem zouden keren met steun van Iran. Daarom viel het Irakese Leger op 22 september 1980, Iran binnen. Steun kreeg de Irakese dictator van het imperialistische westen. Vooral de Verenigde Staten van Amerika zochten wraak voor het feit dat Iran zich tegen het westen had gekeerd. Donald Rumsfeld ( de man die in 2003 de Amerikaanse invasie van Irak mede organiseerde ) ging naar Bagdad om de hand van Saddam Hussein te schudden!
Acht jaar duurde de oorlog tussen Irak en Iran. Het zou Irak niet lukken om Iran te verslaan. Miljarden aan wapens kocht de dictator, terwijl het volk het met minder moest zijn. De welvaart van de jaren 70 verdween, omdat alle grondstoffen gebruikt werden voor de oorlog met Iran. Veel geld werd ook gebuikt voor het onderdrukken van sjiitische moslims. Hoewel de soennitische landen achter Hussein stonden, werd Ruhollah Khomeini een held bij de sjiitieten!
Aan de buitenkant deed Saddam Hussein alsof hij een traditionele man was. Een man van familie en loyaliteit aan de islam. Maar achter de schermen was de familie van Hussein vreselijke elitair, crimineel en gek op macht. Trouw aan zijn vrouw was de dictator al helemaal niet, hij trouwde met zijn minnares in het geheim. Dit zorgde voor een breuk tussen Saddam en zijn eerste vrouw Sajida Talfah waarmee hij sinds 1963 getrouwd was. Buiten de familie wist natuurlijk niemand dat Saddam ontrouw was en met een andere vrouw ging!
Met zijn oudste zoon was het ook ellende. Uday Hussein was een gewelddadige sadist, die van feesten, seks, drank en drugs hield. Tijdens zijn periode aan de Universiteit van Bagdad, kreeg Uday enorm veel titels. Later zou bleken hij zijn titels slechts had gekregen omdat hij een zoon van de president was. Dit nepotisme was typisch voor Saddam Hussein. Familie leden konden alles doen en niemand hield hun tegen. Corruptie en machtsmisbruik waren heel normaal. Uday ging zelfs zo ver dat hij in 1988, een favoriet van zijn vader doodsloeg met een honkbal knuppel na een argument. Zijn vader was woedend en wou zijn oudste zoon executeren. Maar nadat de familie van de gedode favoriet om genade had gevraagd ( vermoedelijk uit angst ) werd Uday slechts verbannen voor een tijdje naar Zwitserland, waar hij in luxe op wintersport kon gaan!
Ondanks de politieke steun die Irak kreeg van het westen om tegen Iran te vechten, werd duidelijk dat er nooit een overwinning zou komen. Toch bleef Saddam Hussein miljarden lenen van Arabische landen om zijn oorlog te winnen. Armoede begon te groeien onder het Irakese volk, maar daar had de dictator geen oog voor. Want in zijn waanvoorstelling stond Irak op het punt om te winnen. Adolf Hitler had zulke waanvoorstellingen ook. In de jaren 80 probeerde Koerden opnieuw om in opstand te komen. Weer sloeg het Ba'ath bewind hard terug en dode daarbij ongeveer 70.000 Koerden. Bij het neerslaan van de Koerdische opstand gebruikte Saddam Hussein gifgas dat meer dan 4.500 mannen, vrouwen en kinderen dode. Ali Hassan al-Majid was de man die de aanval uitvoerde. Zijn bijnaam kreeg hij door het moorden met gif ''Ali Chemikali''
De oorlog eindigde in 1988, niemand had iets gewonnen alleen maar verloren. Irak had enorme schulden en lag in puin. Weer zocht het Ba'ath regime naar geld dit keer voor de wederopbouw. Saddam Hussein liet zijn ogen vallen op het kleine, maar zeer rijke oliestaatje Koeweit. Dit emiraat onder leiding van een absolute monarch, had nog 30 miljard dollars te goed van de Irakezen. Koeweit wilde geld zien en Saddam wou niet betalen. Dus koos de dictator voor geweld, wat hij altijd al gewend was. Maar dit keer stond het westen niet aan zijn kant. Amerika had hem gesteund tegen Iran, maar Koeweit was een bondgenoot van het westen!
Op 2 augustus 1990 viel Irak, de Staat Koeweit binnen. 80.000 Irakese soldaten vielen een land aan dat slechts 12.000 actieve soldaten had. Na twee dagen van strijd was Koeweit bezet door Irak. Saddam Hussein riep de Republiek Koeweit uit, een marionettenstaat van zijn eigen Ba'ath regime. Uday Hussein ging meteen winkelen in het bezette land. Irak roofde veel waardevolle spullen uit waaronder antieke spullen en de schatten van de gevluchte emir. Nog geen maand na de invasie besloot Saddam om Koeweit maar gewoon te annexeren. De Republiek Koeweit bestond slechts 24 dagen!
Amerika eiste dat Irak zich volledig terug trok en kreeg de Verenigde Naties achter zich. Het Ba'ath regime hoopte dat de Sovjet-Unie zich tegen een Amerikaanse interventie zou keren, maar Gorbachev had andere problemen. Het stalinisme implodeerde in 1990 en de Sovjet-Unie stond op instorten. Amerika mobiliseerde een krijgsmacht in de woestijn van Saudi-Arabië, acht landen deden mee waaronder ook het Ba'ath regime van Hafez Al-Assad in Syrië. De twee Ba'ath landen waren bittere vijanden geworden, Al-Assad en Hussein behoorde tot verschillende islamistische religies. Hussein was soennitisch en Al-Assad was sjiitisch!
Op 24 februari 1991 viel de krijgsmacht het bezette Koeweit binnen. Ondanks enkele gevechten met Irakese tanks werd Koeweit Stad snel bereikt. Meer dan 150.000 Irakese soldaten gaven zich over aan de strijdkrachten van de VS. Blijkbaar was de moraal enorm laag en durfde velen niet te vechten. De Irakese T-72 tanks bleken daarnaast geen partij voor de modernere tanks van het Amerikaanse leger. Ongeveer 25.000 Irakese soldaten werden gedood, de coalitie van de VS verloor slechts 1.100 soldaten. Na vier dagen droop het verslagen leger van Saddam Hussein terug naar Irak. Sommigen in het westen wouden doorgaan en Hussein onttronen. Maar president George Bush weigerde om door te gaan!
Na de mislukte operaties in Koeweit kwam een groot deel van het Irakese volk in opstand tegen Saddam Hussein. Dat waren vooral Koerden en sjiitische moslims. In maart 1991 werd fel gevochten in noord en zuid Irak. Het Ba'ath regime wist dat als deze opstand zou slagen dat het einde in zicht was. Dus gedroeg het regime zich bijzonder wreed. In slechts twee maanden tijd weren meer dan 150.000 burgers vermoord door Irakese soldaten. Doordat vooral soennieten de dictator trouw bleven en ook het leger achter hem bleef staan, werd de opstand neergeslagen. Het zou nog 11 jaar duren voordat het einde voor Saddam Hussein zou komen!
Irak was in de jaren 90 een ruïne. Geïsoleerd door sancties en een no-fly zone. Hoewel het regime aan de macht bleef werd in Noord Irak een autonome zone opgericht waar de Koerden de baas werden. Er kwamen echter al snel conflicten tussen aanhangers van de Koerdistan Democratische Partij ( die met de Ba'ath regering een deal hadden gesloten ) en de Patriottische Unie van Koerdistan. De Koerdische burgeroorlog in Noord Irak duurde tot 1997 en kostte aan bijna 4.000 mensen het leven. Saddam Hussein kon zo aan de macht blijven, ook al had hij over Noord Irak feitelijk niets meer te zeggen!
Veel Irakezen voelde zich verraden door de VS. Vele hadden gehoopt dat Amerika hun zou bevrijden van Saddam Hussein in 1991. De opstand had rekening gehouden met een Amerikaanse invasie. Maar doordat men dit niet deed kon het verslagen Irakese Leger massaal ingezet worden om Hussein aan de macht te houden. Vooral sjiitische moslims voelde zich verraden, ook al bood Amerika in 2003 verontschuldiging aan. Ondertussen bleef het Ba'ath regime zich schuldig maken aan enorme misdaden tegen de mensheid. Martelingen, verkrachtingen en corruptie waren enorm. Ook het Irakese Leger was zwak, gedemoraliseerd en had veel materiaal verloren. De ooit machtige luchtmacht bestond in de jaren 90 uit 180 vliegtuigen waarvan slechts de helft vliegwaardig was. Bedenk dat voor de Koeweit invasie, Irak een luchtmacht had van 750 vliegtuigen!
Terwijl het volk leed, bleef de familie Hussein genoten van luxe en welvaart. Saddam liet verschillende paleizen bouwen, terwijl er schaarste was. Die paleizen waren voorzien van gouden badkuipen, vloeren van duur marmer en prachtige ruimtes. Hier genoten Saddam Hussein en zijn Ba'ath top van wat Irak nog over had na twee mislukte oorlogen. Iedereen was Irak min of meer vergeten tot 11 september 2001. Toen islamistische terroristen de WTC torens vernietigde in New York. Het regime van de Ba'ath werd gelijk geschakeld met Al-Qaida en kwam in het doelwit van George W Bush, zoon van de president die in 1991 besloot om Irak niet te bezetten!
Amerikaanse conservatieven brulde vuur en vlam. Saddam Hussein zou in verbinding staan met Osama Bin Laden brulde Fox News. Bush gaf de familie Hussein 24 uur de tijd om Irak te verlaten. Natuurlijk weigerde deze en dus op 20 maart 2003 vielen vier landen onder Amerikaanse leiding, de Republiek Irak binnen. Aanvankelijk waren veel Irakezen blij met de zogenaamde bevrijding. Dat waren vooral de Koerden en sjiitische moslims. De Ba'ath Partij werd verboden en ging de illegaliteit in. Saddam Hussein wist tot december uit de handen van de Amerikanen te blijven. Uiteindelijk gaf hij zich over. De man die brulde te sterven als martelaar voor Irak, kwam uit een gat in de grond met zijn handen in de lucht. Zelfmoord plegen durfde hij niet!
Amerika had echter niet de bedoeling om Irak weer op te bouwen. Men installeerde verschillende minister presidenten die allemaal niet instaat bleken om de onrusten tegen te houden. Soennitische moslims kregen conflicten met sjiitische moslims die na zo veel jaren van onderdrukking niet meer naar een soennitische regering wouden luisteren. De Koerden trokken zich terug in hun autonome regio en bemoeide zich niet meer met de rest van het land. Hierdoor werd Irakees Koerdistan een rustig en welvarender gebied dan de rest van het land!
In 2006 werd Nouri al-Maliki aangesteld als leider. Hij was een sjiitische moslim en lid van de Islamistische Dawa Partij. Doordat nu een sjiitische moslim de leiding kreeg over Irak waren de sjiieten tevreden. Echter de soennieten werden woedend toen de sektarische al-Maliki vooral mensen van zijn eigen religie voortrok. Ook groeide de corruptie en machtsmisbruik. Irak werd een zwak armoedig land, dat het internationale kapitalisme van dienst wilde te zien. Saddam Hussein had in de jaren 90 al geprobeerd om zich neer te zetten als islamistisch. Daarmee brak hij met het secularisme dat kenmerkend was voor het ba'athisme. Sinds 1991 stond op de Irakese vlag in de handschrift van Hussein, de woorden; Allah Akbar ( God is Groot )!
Nouri al-Maliki verwijderde de drie sterren op de Irakese vlag in 2008, waardoor nu alleen nog de woorden; Allah Akbar te zien zijn in het groen. De Irakese regering werd vooral pro-Amerikaans en steunde George W Bush en zijn opvolger Barack Obama. Corruptie en armoede bleven groeien omdat het regime vooral kapitalistische politiek voerde. Het geld ging naar de kapitalisten en de top van de regering. Hierdoor groeide de haat en afkeer vooral bij de soennieten. Verschillende aanslagen werden dan ook gepleegd in Bagdad tussen 2003 en 2011!
Amerika trok zijn soldaten in 2011 terug waardoor Nouri al-Maliki alleen stond tegen de groeide soennitische oppositie. Verkiezingen werden een schijn vertoning, zeker omdat de staat de media gebruikte om soennieten in een slecht dag licht te stellen. Toen buurland Syrië in een burgeroorlog terecht kwam, ontstond een groepering die samen met ex-Ba'ath officieren en soldaten de macht zou grijpen in West-Irak. Saddam Hussein zou dit allemaal niet meer mee maken. De Irakese overheid veroordeelde hem tot de doodstraf. Saddam Hussein Abd al-Majid al-Tikriti werd op 30 december 2006 opgehangen!
Veel huidige Irakezen snakken naar de illusies uit het Ba'ath tijdperk. Maar als men echt vraagt of ze terug willen naar de man die zo veel mensen liet doden, dan zullen de meesten nee zeggen. Door de opsplitsing van het huidige Irak en de vernedering die vele nog ervaren, is Saddam Hussein bij vooral soennieten een martelaar geworden. Het terreur van de Islamistische Staat is niet minder wreed dan wat de Ba'ath Partij deed onder Saddam Hussein. Echter de illusie van een machtig en sterk Irak dat door de Ba'ath propaganda tot 2003 werd verspreid is nog zeer sterk!
Saddam Hussein, hier met Ba'ath officieren in het jaar 2000
