Ongeveer drie jaar geleden stierf Hugo Chavez aan kanker. Zijn opvolger Nicolas Maduro had niet het charisma nog de persoonlijkheid om de ''Grote Commandant'' te evenaren. De Venezolaanse overheid kreeg het moeilijk met verschillende economische crisissen, als gevolg van een lage olieprijs en sabotage door de nog bestaande kapitalistenklasse. Door de prijscontroles weigeren de kapitalisten om producten te maken, ze zeggen geen winsten te zien. Ook werken de staatsbedrijven behoorlijk inefficiënt, doordat de staat bepaald wat er in zo'n bedrijf gebeurd. Niet de arbeiders zijn de baas, maar een stel managers aangesteld door de overheid!
Bijna geheel revolutionair links steunde de ''socialistische'' ontwikkelingen in Venezuela. Ook revolutionair socialisten was positief over de sociale hervormingen die Chavez doorvoerde. Aan de andere kant waarschuwde we dat Chavez kleinburgerlijk van aard was en geen socialistische transformatie nastreefde. Pas na de mislukte staatsgreep van 2002, werd de president radicaler. Maar dat radicalisme beperkte zich vooral tot heftige toespraken en grote woorden. In werkelijkheid is de heersende klasse nooit onteigend en is er geen spraken van een planeconomie in Venezuela!
Met anti-imperialistisch taalgebruik keerde Chavez zich tegen het westen. Hij had terecht kritiek op het neoliberalisme en de imperialistische interventie in Afghanistan en Irak. Helaas zorgde zijn afkeer van het westen er ook voor, dat Venezuela goede banden ging onderhouden met anti-westerse dictaturen. Landen zoals Syrië en Libië werden positief neergezet, terwijl landen zoals Tunesië en Egypte, zwaar bekritiseerd werden om hun pro-westerse regeringen!
In eigen land werd de hele Bolivariaanse Revolutie verenigd in het icoon Hugo Chavez. Hij werd het gezicht van de revolutie dat overal te zien was. Maar de kapitalistische media mocht hem niet, zeker na de staatsgreep was de verhouding tussen media en overheid zeer slecht. Bijna alle televisie zenders deden aan anti-Chavez propaganda en beweerde glashard dat hij van Venezuela een ''communistische'' dictatuur wou maken. Vooral rijkere lagen van de bevolking geloofde deze leugen. Studenten uit de midden klasse was zeer gevoelig voor het antisocialisme dat de media uitstraalde. Maar de armoede klasse en arbeiders met een laag inkomen steunde de president. Dit was duidelijk te zien tijdens de presidentiële verkiezingen van december 2006, toen Hugo Chavez 62% van de stemmen kreeg. De heersende klasse was totaal in shock, hun kandidaat kreeg slechts 38% van de stemmen!
Maar ondanks deze prachtige overwinning bleef het bij grote woorden en weinig daden. Van grootschalige nationalisaties was geen spraken. Sommige bedrijven werden onteigend, maar in plaats van deze bedrijven onder arbeiderszelfbestuur te plaatsen, vervingen staatsmanagers de kapitalistische managers. Er veranderde ook niets aan de arbeidsmentaliteit, marktgericht werken was nog steeds de norm en dat in een land dat zich omschreef als ''socialistisch''. De rechtse oppositie voelde zich versterkt door het feit dat Chavez het kapitalisme niet afschaftte. Dus verenigde zich alle antisocialistische partijen in het land. Ze vormde de Democratische Eenheidscoalitie, MUD genaamd. Deze coalitie maskeerde hun contrarevolutionaire opvattingen met populistisch taalgebruik!
De export economie van Venezuela is olie, olie en nog eens olie. Slechts 5% van alle export is niet olie gericht. Dit maakt het land volledig afhankelijk van de internationale olie prijs. Voor 2013 was de prijs gunstig en kon Chavez de opbrengsten uit olie gebruiken voor zijn sociale programma's. Maar na zijn dood ging het mis met de olie prijs. Die kelderde en zorgde voor minder inkomsten. Daarnaast kreeg het land te maken met tekorten aan basis producten zoals WC papier. Dit was het resultaat van economisch mismanagement en de weigering van de kapitalisten om te produceren voor de prijzen die de staat bepaalde. President Maduro probeerde de boel te redden door geld te printen, maar dit versnelde de inflatie en stagnatie!
Het Internationaal Monetair Fonds gaf vooral de overheid te schuld. Die beweerde dat de ''socialistische'' politiek voor mismanagement en achteruitgang leidde. Maduro en de PSUV beweerde dat ze in een economische oorlog waren met de kapitalisten van het land. Nu is het waar dat de heersende klasse inderdaad veel macht bleef bezitten, maar de overheid was onder Hugo Chavez en Nicolas Maduro zo inefficiënt en bureaucratisch geworden, dat veel ondernemingen geen zaken meer wilden/konden doen. Het had allemaal veel makkelijker gekund als Maduro het socialisme had gerealiseerd. Maar de voormalige buschauffeur was net als de ''Grote Commandant'' kleinburgerlijk van aard. Zijn economische politiek bleek rampzalig!
MUD zag haar kans en mobiliseerde de studenten uit de midden klasse voor massa protesten en demonstraties. De kapitalistische media gaf hun een spreektoneel en gebruikte hun terechte woede, om Nicolas Maduro's politiek te overschrijven als ''socialistische wanorde''. Enkel de staatszender bleef de Bolivariaanse Revolutie trouw. Maar hun propaganda verloor aan invloed. Tijdens de presidentiële verkiezingen van 2013, won MUD kandidaat Henrique Capriles Radonski, 49% van de stemmen. Hij kon Nicolas Maduro niet verslaan, maar de antisocialisten konden tevreden zijn. Ze wisten dat het volk de overheid in de steek liet. De stagnatie, de tekorten, de lege winkels, allemaal prachtig bewijs voor de ''totale mislukking van het socialisme'' aldus de kapitalistische media. MUD hield echter strategisch hun mond. De antisocialistische coalitie richt zich niet direct tegen het socialisme, ze richten zich op populistische thema's. Zoals de misdaad, armoede, corruptie, mismanagement en de inefficiënte overheid. Geen woord over privatiseringen, marktwerkingen en beleid gericht op het kapitalisme!
De PSUV gaf geen kritiek op de president en bleef dat doen wat ze sinds 2007 doen: Kritiekloos alles napraten wat de regering bepaald. Met de regering wordt de kleine klik rond Hugo Chavez bedoeld, waaronder de huidige president. Revolutionair socialisten hoopte dat met de oprichting van de Verenigde Socialistische Partij van Venezuela, de stap naar een arbeiderspartij gezet kon worden. Miljoenen arbeiders werden inderdaad lid, maar al snel bleek dat er geen democratische structuur werd opgebouwd. Wie kritiek had op de ''Grote Commandant'' werd tegengewerkt. Daarnaast kregen revolutionair socialisten te horen van partijleiders, dat de partij de opvattingen van Joseph Stalin en Mao Zedong trouw was. Dit terwijl Chavez in het openbaar beweerde door Leon Trotsky beïnvloed te zijn. Deze tegenstellingen bleken waar, want de PSUV ontwikkelde zich in een bureaucratische staatspartij volgens het stalinistische model. Vrijheid van discussie bestond niet, partijleden waren pionnen voor de leiders van de Bolivariaanse Revolutie!
In 2014 was de crisis enorm zichtbaar. Tekorten, lege winkels, groeide armoede, enorme criminaliteit, de mensen verloren het vertrouwen in de overheid en diens ''socialisme van de 21ste eeuw''. Hugo Chavez was dood en door de slimme propaganda van MUD, verloren vele hun geloof in wat Nicolas Maduro beweerde. Desillusie heerste overal, ook in de wijken waar de ''Grote Commandant'' altijd door dik en dun gesteund was. Maar ook de armoedige burgers konden er niet langer omheen; de overheid faalde en de opvattingen van de Democratische Eenheidscoalitie leken zeer realistisch. President Maduro verloor daarnaast ook het vertrouwen toen hij autoritair ging optreden. Demonstranten werden opgepakt, politiegeweld nam enorm toe. Wanhopig moet hij geweest zijn, bang om zijn revolutie te verliezen net als Muammar Gaddafi die door Chavez in 2009 nog geëerd was!
Had het anders gekund? Ja, maar daarvoor hadden zowel Hugo Chavez als Nicolas Maduro moeten breken met het kapitalisme. Ze hadden het grote geld moeten onteigenen, alle rijken vernietigen en hun bezit nationaliseren. Maar dat deden ze niet, vermoedelijk omdat ze bang waren voor een contrarevolutie. We moeten niet vergeten dat de rijken altijd enorm veel macht hebben gehad in Venezuela. Zelfs na de opkomst van Hugo Chavez bleven ze machtig. Via zeven televisie zenders werd de propaganda van het kapitalisme verspreid. Dat ze pas aan invloed wonnen na 2013, lag aan de economische crisis, de dood van Chavez en het falen van Maduro als president. MUD speelde daarnaast niet op klassieke rechtse opvattingen, maar beloofde de sociale programma's voort te zetten.
Hoe radicaal Chavez in zijn laatste jaren ook was, hij brak nooit met het kapitalisme en de markt economie. Hij dacht totaal foutief dat hij een mix kon hanteren, een mix tussen socialisme en kapitalisme. De geschiedenis heeft al laten zien dat dit niet werkt, omdat de ''socialistische'' overheid dan botst met de belangen van de kapitalisten. President Salvador Allende van Chili dacht ook een mix te kunnen hanteren. Hij werd op 11 september 1973 door een rechtse staatsgreep omvergeworpen, omdat hij het antisocialistische bedrijfsleven en het leger intact liet. Chavez heeft dat ook gedaan, de loyaliteit van het militair en delen van de bourgeoisie gekocht. Want er waren ook rijken die best bereid waren om de ''Grote Commandant'' te steunen. Die kregen dan voordeeltjes en werden ''patriottisch'' genoemd!
Op 5 december 2015 won de Democratische Eenheidscoalitie, de parlementaire verkiezingen in Venezuela. Ze kregen 56% van de stemmen, echter de PSUV kon nog op 40% van de bevolking rekenen. Dit laat zien dat ondanks hun falend beleid en autoritarisme, de hoop voor een socialistische transformatie nog niet volledig vergaan is. Ook de MUD stemmers hebben aangegeven enkel en alleen op de antisocialisten te stemmen uit diep ontevreden met de overheid. Als het MUD niet lukt om de economie te herstellen, dan zullen ze ook verliezen. Wat was het advies van revolutionair socialisten voor deze verkiezingen in Venezuela? De groep; Revolutionair Socialisme van het Comité voor een Arbeiders Internationale, riep op om niet te stemmen. Want in onze ogen was er geen alternatief om op te stemmen, niet de PSUV en niet de MUD. Beide partijen zijn niet in staat om iets positiefs neer te zetten, voor de arbeidersklasse van Venezuela!
Daarom is een nieuwe arbeiderspartij noodzakelijk. Een partij op een revolutionair socialistische programma. De PSUV is dat nooit geworden, zij baseren zich op nationalisme en het verheerlijken van de ''Grote Commandant''. Ook MUD baseert zich op nationalisme en verheerlijkt het volk van Venezuela. Daar draait het zich de laatste jaren om, staats-nationalisme. Revolutionair socialisten zijn daar zo fel op tegen. Maar de overheid en de ( nu voormalige ) oppositie gebruikte beidde de vlaggen en symbolen van de natie om elkaar zwart te maken. Arbeiders hebben daar niets aan, het zwaaien met vlaggen en luisteren naar leiders die het land beweren trouw te zijn. Het einde van het Chavisme, toont aan waarom een evolutionaire weg naar het socialisme gedoemd is te mislukken. Zolang het kapitalisme bestaat zal het alles in haar macht doen om een socialistische revolutie tegen te houden. Het is niet dankzij het kapitaal dat MUD gewonnen heeft. Dat de antisocialisten nu heersen is helemaal de schuld van Hugo Chavez en Nicolas Maduro, wiens politiek juist niet socialistisch genoeg was!
Een muurschildering van Hugo Chavez. Ondanks het verlies van
zijn partij, blijft hij geliefd bij een groot deel van de bevolking!
